Joga receptą na zdrowe stopy

Wciąż niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że stopy mogą być odpowiedzialne za bóle kolan, bioder, pleców, karku i szyi oraz powstawanie skoliozy i innych deformacji kręgosłupa.

Nie można zbudować niczego na niepewnych fundamentach. To one decydują o tym, czy konstrukcja będzie mocna i trwała. Dlatego w jodze zaczynamy pracę od pozycji stojących, silnie oddziałujących na stopy. Stopy doskonale ukazują pracę aktywnych i pasywnych sił podpierania i uwalniania w ludzkim organizmie. Praktykowanie pozycji stojących jest zatem jednym z najlepszych sposobów na odzyskanie naturalnej siły oraz giętkości stóp. Aby dowiedzieć się jak prawidłowo pracować ze stopą, po to aby budować stabilność w asanach oraz aby praktyka jogi stała się profilaktyką przeciwko typowym schorzeniom stóp przeczytaj do końca.

Jak zbudowana jest stopa?

Podstawową strukturę stóp można przedstawić za pomocą trójkąta. (Zdj. 1) Trzy punkty trójkąta są trzema miejscami, na których opierają się stopy na powierzchni: guz piętowy oraz podstawa pierwszej i piątej kości śródstopia. Linie łączące te punkty tworzą łuki - trzy linie wzniesienia, które zapewniają oparcie dla postawy ciała: łuk podłużny przyśrodkowy, łuk podłużny boczny i poprzeczny przedni.

Zdj. 1 Źródło: Leslie Kaminoff "JOGA ilustrowany przewodnik anatomiczny"

Na spodzie stopy, okrytej grubą skórą, pod amortyzującą warstwą tłuszczu, przebiega rozścięgno podeszwowe od pięty do każdego palca. Rozścięgno otacza i pokrywa mięśnie podeszwy, spaja ze sobą części stopy, podtrzymuje łuki, a przede wszystkim działa jak sprężyna - przy każdym kroku na przemian rozciąga się i kurczy, przekładając pracę łydki na działanie stopy.

Mięśnie zlokalizowane w podeszwie mogą być jednak czasem zbyt słabe powodując płaskostopie poprzeczne lub podłużne, albo nadmierne przykurczone przyczyniając się w ten sposób do tworzenia stopy wydrążonej. W pierwszym przypadku łuki stóp są zapadnięte, w drugim nadmiernie uniesione.

Na większości zajęć jogi już od pierwszych zajęć uczy się początkujących, aby stojąc odpowiednio dociskali stopy do podłoża. Ciężar ciała równomiernie rozłożony na obie stopy podnosi łuki stóp i opuszcza w przypadku nadmiernego uniesienia. Ważne są cztery punkty: nasada dużego palucha, nasada małego palca, wewnętrzna i zewnętrzna pięta.

Stopy są zaprojektowane tak, by mogły chodzić boso po nierównej powierzchni. W takich warunkach struktura mięśniowa stóp wzmacnia się, stopy są naturalnie masowane, poddawane różnym wyzwaniom. W dzisiejszym świecie, w którym wyrównano i wyasfaltowano wiele nierównych terenów, nie wykorzystuje się już w pełni możliwości struktury stóp. Ich giętkość nie jest już niezbędna do przemieszczania się, dlatego też głębsze mięśnie podtrzymujące łuki stóp słabną, w rezultacie czego jedynie powierzchniowa niekurczliwa powięź podeszwowa zapobiega całkowitemu rozpadowi struktury stopy. W rezultacie coraz częściej występują schorzenia powięzi podeszwowej, najczęściej płaskostopie. Kolejnym problemem jest nie odpowiednie obuwie - buty na wysokim obcasie, buty w szpic, zbyt ciasne - przyczyniające się do deformacji stopy, najczęściej objawiającej się w postaci haluxa.

Schorzenia stóp i ich przyczyny.

• • Płaskostopie - spłaszczony łuk podłużny powodujący przechylenia przedniej części stopy lub pięty. Czasami stopa nawet całkowicie przylega do ziemi.
• • Koślawość stóp - kostka wygina się do wewnątrz tak, że wewnętrzna krawędź stopy obniża się, a zewnętrzna krawędź unosi. W przeciwieństwie do płaskostopia, pojawia się tutaj łuk, ale bardzo często koślawość stóp występuje z płaskostopiem lub opadającym łukiem stopy.
• • Opadający łuk stopy - etap poprzedzający płaskostopie - łuk podłużny obniża się tylko pod obciążeniem.
• • Stopa poprzecznie płaska - łuk poprzeczny jest spłaszczony, a przednia część stopy rozszerzona, co wzmacnia tendencje do haluksów. Często występuje w połączeniu z opadającym łukiem i płaskostopiem.
• • Halux - paluch koślawy. Zwykle występuje w połączeniu z opadającym łukiem i płaskostopiem.

Schorzenia stóp mogą być wrodzone albo nabyte. Przyczyną schorzeń nabytych są najczęściej przeciążenia, niewłaściwy rozkład ciężaru ciała oraz nadwaga. Słaby łuk stopy może ponadto wpływać na ustawienie osi nogi. Powinno się zatem wzmacniać i zwiększać ruchomość rotatorów biodra oraz zadbać o zrównoważoną muskulaturę nóg (przywodziciele i odwodziciele).

Konsekwencje nie leczonych schorzeń stóp to najczęściej bóle, artroza czy też problemy ze stawami skokowymi, a także bóle kolan i bioder. Wciąż niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że stopy mogą być odpowiedzialne za bole pleców i karku, ponieważ wpływają na ustawienie całego ciała.

Dosyć często problem stóp dotyka samych ich palców. Paluchy mogą być koślawe, szpotawe, młotkowate, młoteczkowate i szponiaste. Jest to problem nie tylko natury estetycznej, ponieważ pojawianie się związanych z tymi problemami modzeli i odcisków wiąże się też z silnym bólem. Jeśli nie można swobodnie rozszerzyć palców stóp znaczy to, że mięśnie tej części stopy stały się "martwe" a kości nadmiernie ściśnięte.

Chcąc zadbać o prawidłowy kształt palców stóp powinniśmy ćwiczyć jogę w separatorach do palców. Na zagranicznych stronach internetowych o tematyce jogowej można znaleźć specjalne jogowe separatory, jednak świetnie sprawdzą się też gąbeczki używane w pedicure do malowania paznokci. Regularne stosowanie takich separatorów podczas praktyki jogi pozwala na utrzymanie skorygowanego kształtu stopy.

Jeśli problem stóp dotyczy Ciebie stosuj poniższe wskazówki podczas praktyki jogi:

• • dbaj o równomierne rozkładanie ciężaru ciała w asanie
• • dociskaj dokładnie cztery punkty na stopie - nasadę dużego i małego palca oraz wewnętrzną i zewnętrzną piętę
• • palce w stopach rozkładaj szeroko jak wachlarze, wyciągaj i wydłużaj
• • jeśli problem dotyczy palców stóp ćwicz w separatorach
• • Łuki stóp należy wysklepiać - delikatnie unosić.

W tej pracy niezwykle istotna jest dyscyplina. Praktyka powinna być regularna i staranna. Ważne jest aby praca nie ograniczała się tylko do praktyki jogi, ale obejmowała też życie codzienne. Jeśli ćwiczysz w separatorach by rozszerzać przykurczone palce, a po zajęciach zakładasz szpilki na wysokim obcasie to twoja praca nic nie wniesie. Chcąc osiągnąć trwałe efekty praktyki, pracę stóp poznaną na zajęciach jogi wplataj w ciągu dnia. Tylko wtedy jest szansa, aby kształt stopy uległ zmianie.

Joga to dobry sposób na zdrowe stopy. Właściwa praca stóp daje stabilne "ukorzenione" podparcie. Ponadto praktykując boso masujemy receptory. Mocny fundament, jakim są zdrowe stopy, korzystnie wpływa na cały organizm. To jak stoimy na stopach, wpływa na kolana, biodra i kręgosłup. Jako istoty dwunożne mamy najmniejszą podstawę podparcia (połowa ciężaru ciała opiera się na tylnej części kości piętowej - guzie piętowym, a reszta ciężaru na kościach śródstopia i palcach), najwyższy środek ciężkości i najcięższy mózg balansujący na samej górze. Sztywne, mało elastyczne stopy mają odzwierciedlenie w sztywności i niezdarności ciała. Schorzenia stóp wpływają na całą biomechanikę ciała, powodując skrzywienia, skoliozy, bóle kręgosłupa, szyi i karku. Deformacje stóp przekładają się na deformacje kręgosłupa. Dbajmy o stopy, bo muszą nam służyć do końca życia.