Mindfulness w brytyjskich szkołach. Sposób na emocje ucznia

370 szkół w Wielkiej Brytanii bierze udział w testowym programie wdrażania technik mindfulness do codziennych zajęć. To element szeroko zakrojonego projektu wspomagającego zapobieganie i leczenie psychicznych dolegliwości, na które coraz częściej cierpią młodzi ludzie.

Uczniowie szkół podstawowych i średnich uczestniczą w ćwiczeniach uważności i oddychania, uczą się także technik relaksacji. Przygotowano dla nich również cykl spotkań ze specjalistami zajmującymi się zdrowiem psychicznym. Program potrwa co najmniej do 2021 r. Brytyjskie ministerstwo edukacji będzie monitorować jego wyniki i na tej podstawie ma być opracowana nowa strategia. Z biegiem czasu do programu będą dołączać kolejne szkoły.

Praktyczna pomoc

Od strony merytorycznej programem opiekują się National Centre for Children and Families i Kolegium Uniwersyteckie w Londynie. Naukowcy pracują ręka w rękę z pedagogami i psychologiami oraz psychiatrami. Program jest finansowany z funduszy państwowych.

"Jak o społeczeństwo coraz bardziej otwarcie mówimy o zdrowiu psychicznym. Współczesny świat i tempo życia wywierają olbrzymią presję na dzieci. Szukamy więc praktycznych narzędzi, dzięki którym w prosty, praktyczny sposób można będzie im pomóc" - tłumaczył Damian Hinds, z ministerstwa edukacji.

Mindfulness nie jest nowością w brytyjskich szkołach. Od lat w pracują tam, wspierani przez lokalne społeczności, specjalnie przygotowani nauczyciele. Szacuje się, że w sumie jest ok. pięć tysięcy pedagogów, którzy uczą dzieci, jak panować nad emocjami i niwelować napięcia psychiczne. Zauważono, że zajęcia tego typu poprawiają znacznie samopoczucie uczniów, ich zdolności poznawcze. Dzieci, które praktykują mindfulness, są mniej agresywne i nie prześladują kolegów.

"Jak wiemy połowa schorzeń psychicznych zaczyna się rozwijać u bardzo młodych ludzi, mniej więcej 14-letnich. Poza tym, młodzież spędza teraz większość czasu online, możemy więc przypuszczać, że rosnąć będzie liczba osób chorych" - tłumaczyła premier May.

Trening uwagi

W brytyjskim parlamencie powstała specjalna, ponadpartyjna grupa, która zajęła się sprawą propagowania zdrowia psychicznego i roli technik mindfulness. Współpracująca z nią prof. Katherine Weare od lat bada rolę technik mindfulness w edukacji szkolnej. Jak podkreśla pani Weare, wyniki są bardzo obiecujące.

Popularyzacją uważności w życiu codziennym i technik relaksacyjnych zajmuje się w Wielkie Brytanii m.in. stowarzyszenie "Mindfulness in Schools Project". Pracujący tam ludzie popularyzują wiedzę, organizują kursy dla nauczycieli i opiekunów.

"Na najbardziej podstawowym poziomie mindfulness pomaga tak wytrenować twoją uwagę, że jesteś w pełni świadom tego, co dzieje się w obecnej chwili. Nie zastanawiasz się nad tym, co wydarzyło się wcześniej lub wydarzy się za jakiś czas. Uczymy się, jak przykładać jak największą wagę do tego, czego doświadczamy. Jon Kabat-Zinn, autor koncepcji mindfulness, podkreśla »żyj i czuj, że żyjesz"" - napisano na stronie fundacji.

"Pełnia jest w nas"

Jon Kabat-Zin to amerykański terapeuta, założyciel i dyrektor Kliniki redukcji stresu przy Akademii Medycznej Uniwersytetu w Massachusetts. W latach siedemdziesiątych stworzył program MBRS redukcji stresu przez medytację mindfulness dla osób cierpiących na chroniczny ból fizyczny i zaburzenia emocjonalne. Od tego czasu jego techniki zyskały ogromną popularność na świecie. Kabat-Zinn doskonali swój program i zajmuje się jego popularyzacją. Jak podkreśla m.in. na co dzień dążymy do osiągnięcia życiowej pełni, ale nie zdajemy sobie sprawy, że "pełnia jest już w nas".

W programie opracowanym przez Amerykanina chodzi o to, by za pomocą ćwiczeń uwolnić się nie tylko od psychicznych i fizycznych napięć, ale też wyzbyć się zautomatyzowanych reakcji i ocen oraz schematycznego myślenia. Celem jest ćwiczenie cierpliwości, otwieranie się na nowe doznania i emocje.

"Idź świadomie, gdziekolwiek jesteś. Zwolnij trochę. Skup się w swoim ciele i w obecnej chwili. Doceń fakt, że możesz chodzić, co jest niedostępne dla tak wielu ludzi. Zobacz, jakie to cudowne" - napisał Kabat-Zionn w książce pt. "Gdziekolwiek jesteś, bądź. Przewodnik uważnego życia".

Dlaczego mindfulness?

Żyjemy coraz szybciej, rzeczywistość miga nam jak za oknami superszybkiego pociągu. Natłok bodźców, które na nas oddziaływają sprawia, że odklejamy się od teraźniejszości. Jesteśmy rozkojarzeni, zdekoncentrowani, rozdrażnieni, łatwo wpadamy w gniew. Tak samo jak dorośli, reagują dzieci. Dzięki treningowi uważności można "odzyskać ciało i umysł" i czas, który mija niezauważenie.

"Nasz umysł to czasopismo ukazujące się co cztery sekundy" - napisał kilkadziesiąt lat temu Herbert Marshall McLuhan, jeden z najwybitniejszych teoretyków komunikowania masowego i środków przekazu. Od tamtego czasu życie nabrało tempa, a ludzki umysł powinien "updatować" się jeszcze szybciej.

Wyliczono, że w ciągu tygodnia ludzie przerabiają taką liczbę informacji, jaka przed 50 laty przypadała na rok. Mózg szaleje przez 24 godziny na pełnych obrotach.

Jak podkreśla terapeuta Wojciech Eichelberger, mindfulness to doświadczenie "bycia przy zdrowych zmysłach", wyciszenie oraz poczucie uwolnienia się od lęku.

Brak uważności odbija się na ciele. Gdy jesteśmy przytłoczeni masą obowiązków, traktujemy je instrumentalnie, odcinamy się od niego i koncentrujemy tylko i wyłącznie na wydającej komendy głowie.

Czym się różni technika mindfulness od formalnej medytacji? Na medytację poświęca się określony czas, nie robi się wtedy nic innego. Uważność można praktykować zawsze i wszędzie, gdy koncentrujemy się na tym, co właśnie robimy. Chodzi o pełną uwagę, zanurzenie się w chwili.