Praktyka jogi a menstruacja

Jeżeli jesteś kobietą i praktykujesz jogę, to być może słyszałaś wiele teorii i opinii na temat praktyki podczas menstruacji. Czy jest wskazana, czy może lepiej sobie odpuścić? Które asany będą dobre, a z których lepiej zrezygnować? Czy joga może pomóc w dolegliwościach związanych z okresem? Postaram się dziś odpowiedzieć na te pytania.

Cykl miesiączkowy, choć jest jednym z podstawowych procesów fizjologicznych w życiu każdej kobiety, przez dekady był marginalizowany lub stygmatyzowany w zachodniej kulturze. W starożytności wierzono, że menstruacja jest przekleństwem i karą za grzech Ewy, a kobieta w tym okresie traktowana była jako „nieczysta”. Przez lata młode dziewczynki nie miały skąd czerpać rzetelnej wiedzy na temat tego, co dzieje się z ich ciałem w okresie dojrzewania. Od swoich mam lub babć dowiadywały się, że miesiączka wiąże się z bólem, niewygodą czy kłopotem, z którym kobieta boryka się przez większość swojego życia.

Na szczęście ostatnimi laty menstruacja przestaje być tematem tabu, a kobiety stają się coraz bardziej świadome swojego ciała i procesów, które w nim zachodzą. Ogromnie cieszy również fakt wprowadzania przez niektóre kraje urlopu menstruacyjnego (np. Włochy, Japonia, Indonezja, Tajwan). Idąc tym tropem, czy miesięczne krwawienie powinno pociągać za sobą urlop od jogi? Wszystko zależy od indywidualnego przypadku.

Menstruacja to wyjątkowe zjawisko w cyklicznym życiu kobiety. Według wierzeń wielu rdzennych kultur jest to czas, kiedy kobieta ma głębszy kontakt z energią wszechświata i jeszcze większe połączenie ze swoją intuicją. To właśnie podczas menstruacji kobiety wiedzące i „widzące” mogły w najlepszy sposób korzystać ze swoich talentów. Medytacja czy praktyki oddechowe będą więc niezwykle wskazane w tym czasie. Pozwolą złagodzić dolegliwości towarzyszące miesiączce, a oprócz tego (a może przede wszystkim) sprawią, że jeszcze lepiej usłyszymy głos naszej duszy, który w tym czasie jest wyjątkowo wyraźny. Jeżeli podczas miesiączki odczuwasz zmęczenie, praktykuj oddech ujjayi I oraz viloma-pranayama I i II¹.

A co z fizyczną praktyką jogi? Tu sprawa jest nieco bardziej złożona. Pierwszą i najważniejszą wypadkową podjęcia decyzji w tej kwestii jest indywidualne odczucie. Każda kobieta będzie w innym stopniu przechodziła menstruację. Dla niektórych będzie to prawie niezauważalna zmiana codziennego funkcjonowania, dla innych z kolei niezwykle uciążliwy i bolesny czas.

Niezależnie od tego jak ma się Twoje ciało podczas tych kilku dni w miesiącu, warto w tym czasie jeszcze bardziej zadbać o swój komfort i dobrostan. Odpuść sobie męczące fizyczne zajęcia i praktyki – skopanie ogródka czy dynamiczna i zaawansowana joga mogą poczekać na lepszy czas. Mimo, że możesz nie odczuwać większego niż zazwyczaj zmęczenia, twoje ciało potrzebuje w tym czasie regeneracji i zaopiekowania. Dobrym pomysłem będzie medytacja lub spokojna i relaksująca sesja jogi zakończona uważną Savasaną.

Nie zaleca się wykonywania pewnych asan podczas menstruacji – są to pozycje odwrócone, gdzie biodra są powyżej głowy, np. Salamba sirsasana i Salamba sarvangasana. Jeżeli odczuwasz ból lub skurcze brzucha, lepiej zrezygnuj z pozycji deski, okrętu czy innych asan, które będą dodatkowo napinały mięśnie. Możesz wykonywać pozycje w skrętach, np Mariciasana III czy Ardha matsyendrasana, jednak zamiast pełnego wejścia do pozycji wybierz łagodniejszy wariant.

Jeżeli podczas okresu cierpisz na zdrętwienie, ciężkość lub bóle, praktykuj utthita trikonasana, utthita parsva konasana, supta baddha konasana, upavista konasana, kurmasana, malasana, virasana, supta virasana, matsyasana. Natomiast przy obfitym krwawieniu miesiączkowym pomocne będą baddha konasana, supta baddha konasana, upavista konasana, cykl virasany, uttanasana, paścimottanasana, kurmasana, urdhva prasarita padasana ze stopami i nogami opartymi na ścianie i prasarita padottanasana.²

Życie kobiety w ogromnej mierze związane jest z naturą i cyklicznością. Długość cyklu menstruacyjnego odzwierciedla miesięczny cykl księżycowy. Warto poddać się temu idealnemu rytmowi wyznaczonemu przez naturę i pozwolić sobie na wsłuchanie się w potrzeby swojego ciała nie tylko w czasie menstruacji, gdyż to, jaką praktykę wykonujesz przez cały miesiąc będzie miało wpływ na twoje samopoczucie każdego dnia.

Czy twoja praktyka jest zrównoważona? Czy w czasie menstruacji pozwalasz sobie na więcej odpoczynku, a w pozostałe dni ćwiczysz bardziej dynamicznie? Czy słuchasz swojego ciała i nie przekraczasz granic swojej wytrzymałości, które każdego dnia są inne? Czy po praktyce czujesz przypływ energii czy raczej ociężałość i zmęczenie? Warto zadać sobie te pytania, aby wybrać odpowiedni rodzaj ćwiczeń. I najważniejsze to nie przywiązywać się do odpowiedzi tylko na bieżąco sprawdzać i badać, co będzie najlepsze dla ciebie na dany dzień.

1 G.S. Iyengar, Joga doskonała dla kobiet, Warszawa 2020, s.88.

2 G.S. Iyengar, Joga doskonała dla kobiet, Warszawa 2020, s.88-89.