Praktyka asan dla korekcji kolan szpotawych i koślawych. Maciej Wielobób
środa, 19 maja 2010
Od jakiegoś czasu zauważam wyraźnie większe zainteresowanie praktyką asan jako swego rodzaju rehabilitacją rozmaitych problemów. Pomimo dużej użyteczności jogi (nie tylko asan) w kwestiach leczniczych (rehabilitacja, leczenie, a nawet psychoterapia) mam jednak nadzieję, że tzw. "joga terapeutyczna" nie stanie jedynym nurtem praktyki. Warto przypomnieć, że nurt leczniczy w jodze klasycznej i postklasycznej wyraźnie miał służyć przygotowaniu do dalszej praktyki, usunięciu podstawowego cierpienia związanego z dysfunkcjami ciała i zrównoważenie niezrównoważonego umysłu, generalnie rozprawienie się radżasem i tamasem na poziomie podstawowym. Jednakże ta praca dokonuje się po to, by usunąć przeszkody (w postaci napięcia i pobudzenia) w pracy z umysłem.
Tak czy inaczej obserwuję, że ostatnio coraz bardziej nośny robi się temat leczenia kolan. Trudno mi powiedzieć z czym to jest związane. Oczywiście leczenie kolan jest tematem bardzo rozległym, być może popełnię w najbliższym czasie bardziej ogólny artykuł na ten temat na portalu. Tym razem zajmę się tematem, który rzadko podejmuje się na gruncie terapii za pomocą asan - a mianowicie pracę korekcyjną z kolanami szpotawymi i koślawymi, ponieważ ostatnio otrzymywałem wiele pytań na ten temat.Nie będę tu wchodził w szeroki opis czym są kolana szpotawe, a czym koślawe. Jeżeli ktoś ma którąś z tych wad, prawdopodobnie wie o tym, a nauczyciele jogi czy fizjoterapeuci chcący zastosować wiedzę z tego artykułu tak czy tak muszą dodatkowo pogłębić temat. Osoby, czytające ten artykuł z czystej ciekawości odsyłam do wikipedii lub wyszukiwarek typu Google. Leczenie kolan szpotawych czy koślawych w jodze nie sprowadza się do zaaplikowania kilku asan i czekania na efekty. Ponieważ jogę (w tym terapię jogą) rozumiem jako budowanie harmonii psychofizycznej, a nie fragmentaryczną (jak to mówi Sharat Arora - “lokalną" pracę) trzeba na te problemy spojrzeć bardziej holistycznie. Sugeruję w związku z tym zbadać następujące kierunki pracy:
a. ustawienie stóp,
b. ustawienie bioder i miednicy,
c. ustawienie kręgosłupa,
d. ogólny rozkład napięć (szczególnie systemu powięziowo-mięśniowego) w ciele,
e. masa ciała (waga, szczególnie przy kolanach szpotawych),
f. działania i nawyki obciążające kolana i pogłębiające problem.
Poniżej przedstawiam ogólne uwagi do powyższych podpunktów już w kontekście konkretnej wady postawy. ***
Kolana koślawe
a. praca z uniesieniem łuków stóp (przesunięcie wewnętrznych kostek w stronę zewnętrznych z zachowaniem docisku nasad paluchów stóp i środka pięty, z zachowaniem wydłużenia i rozszerzenia paluchów) w pozycjach stojących ze stopami razem;
b. obserwacja ustawienia miednicy i zakresów w biodrach (szczególnie zakres rotacji zewnętrznej) i korekta ewentualnych nieprawidłowości;
c. obserwacja ustawienia i napięć w obrębie kręgosłupa i ewentualna korekta (ze względu na niewłaściwe ustawienie nóg prawdopodobnie powstaną jakieś wtórne problemy z kręgosłupem i prowadząc terapię kolan musimy jednocześnie skorygować te wtórne napięcia, tak by później “nie psuły" naszej pracy terapeutycznej);
d. miejsca zbyt napięte należy rozluźnić, miejsca zbyt skurczone - rozciągnąć, miejsca za słabe i nadmierne elastyczne wzmocnić (szczególnie w obrębie nóg, ale nie tylko - zająć się należy też wtórnymi lub współtowarzyszącymi napięciami w obrębie mięśni i powięzi tułowia);
e. waga ciała może wpływać na zwiększanie obciążeń;
f. należy ograniczyć chodzenie na długich dystansach, bieganie i stanie w rozkroku;
Asany, których należy unikać lub ograniczać: pozycje stojące w rozkroku
Asany, które pomogą skorygować problem: siady skrzyżne (sukhasana, svastikasana, siddhasana), gomukhasana II, półlotos i lotos (jeżeli nie wprowadzają napięcia w kolanach), eka pada jathara parivartanasana, vajrasana, ardha utkatasana (utkatasana I), raczej pozycje w leżeniu i siadzie niż w staniu (odciążenie osiowe)
*** Kolana szpotawe
a. praca nad prawidłowym ustawieniem stóp i nad prawidłowym rozkładaniem ciężaru na stopach (jak również prawidłowym dociskiem stopy w pozycjach stojących - docisk nasady dużego i małego palucha oraz środka pięty);
b., c. korekta ustawień bioder, miednicy, kręgosłupa, wzmocnienie mięśni pośladków i grupy mięśni rotatorów zewnętrznych stawu biodrowego;
d. miejsca zbyt napięte należy rozluźnić, miejsca zbyt skurczone - rozciągnąć, miejsca za słabe i nadmierne elastyczne wzmocnić (szczególnie w obrębie nóg, ale nie tylko - zająć się należy też wtórnymi lub współtowarzyszącymi napięciami w obrębie mięśni i powięzi tułowia);
e. zwiększona masa ciała może bezpośrednio pogłębiać problem;
f. należy pracować nad ustabilizowaniem przeprostów kolan, nie przesadzać z długą pracą w pozycjach stojących ze względu na obciążanie stóp.
Asany, których należy unikać lub ograniczać: siady skrzyżne
Asany, które pomogą skorygować problem: virasana i warianty, pozycje stojące w rozkroku: prasarita padottanasana, uthita trikonasana, uthita parśvakonasana; asany wzmiacniające mięśnie pośladków i rotatory zewnętrzne stawu biodrowego, np. śalabhasana etc., trakcja z 6 paskami (na zdjęciu).
***
Warto pamiętać, że oprócz praktyki asan nakierowanej konkretnie na korygowanie danego problemu, powinniśmy kontynuować praktykę ogólnorozwojową, aby nie spowodować nowych dysharmonii w ciele.
- -Maciej Wielobób jest nauczycielem jogi i specjalistą terapii jogą. Prowadzi zajęcia i warsztaty jogi, jak również szkoli nauczycieli jogi w nurcie vinyasa krama.
Strona www Maćka (warsztaty w całej Polsce, kursy): http://maciejwielobob.pl
Strona szkoły Maćka (zajęcia w Krakowie): http://www.joga-krakow.pl
Blog Maćka:http://www.joga-blog.pl
