Jak się pozbyć napięć w ciele. Technika Alexandra

Jak odwrócić skutki odruchu stresu, zniwelować napięcie mięśni i oduczyć szkodliwych nawyków ruchowych? A tym samym pozbyć się migreny, bezsenności, depresji, zaburzeń oddychania, trawienia i krążenia? Sposób na te i inne dolegliwości znalazł Frederick Matthias Alexander.

Frederick Matthias Alexander był australijskim aktorem, miłośnikiem Szekspira. Realizując swoją pasję zrobił błyskawiczną karierę, aż do momentu, gdy z nieznanych przyczyn zaczął tracić głos. Zaczął szukać pomocy u lekarzy i terapeutów, lecz wszelkie proponowane przez nich metody przynosiły tylko chwilową poprawę. Zdesperowany dysfunkcją swojego głównego narzędzia pracy zaczął sam poszukiwać przyczyny problemu. Obserwując siebie w lustrze, zauważył, że w reakcji na stres związany z występem nieświadomie napinał mięśnie szyi i karku do tego stopnia, że utrudniało to lub nawet uniemożliwiało emisję głosu. Przy okazji dostrzegł odruchowe wzorce napięcia mięśni całego ciała, uruchamiane w sytuacji stresowej. Zauważył też, że te wzorce były wspólne dla wszystkich ludzi.

Było to decydujące odkrycie, które zapoczątkowało pracę F.M. Alexandra początkowo z własnym ciałem, a następnie z innymi osobami, cierpiącymi na problemy spowodowane nadmiernym napięciem. System odwracania skutków odruchu stresu i oduczania szkodliwych nawyków ruchowych znany jest jako Technika Alexandra. Jest to bardziej metoda reedukacji, niż terapia, mimo iż przynosi szybką ulgę w ostrych i chronicznych dolegliwościach spowodowanych stresem, nadmiernym napięciem mięśni, nieprawidłowymi nawykami ruchowymi, a także w problemach pośrednio z nich wynikających, takich jak migreny, bezsenność, depresje, zaburzenia oddychania i trawienia, problemy z krążeniem i innych.

Reedukacja polega na przywracaniu równowagi ciała i umysłu (które traktowane są jako psycho-fizyczna jedność), która jest stanem dla nas naturalnym i wszyscy jako małe dzieci reprezentowaliśmy tą harmonię w mniejszym lub większym stopniu. W wyniku stresu, traumatycznych doświadczeń i powtarzania nawyków przejętych od innych tracimy z biegiem czasu naturalną harmonię ruchów i usztywniamy swoje funkcjonowanie w ograniczających, nieefektywnych wzorcach. Korzystając z mentalnych instrukcji, zwanych "kierunkami“ i sensorycznych informacji pochodzących od nauczyciela, uczymy się dostrzegać i zmieniać szkodliwe wzorce ruchowe i mentalne. Większość z nich powielamy zupełnie o tym nie wiedząc, dzięki Technice Alexandra mamy szansę uświadomić sobie owe błędne nawyki. Możemy pracować tylko z tym, z czego zdajemy sobie sprawę. Usprawniając zmysł kinestetyczny i propriocepcji, dający nam informację o napięciu mięśni oraz pozycji i ruchu ciała w przestrzeni, uczymy się rozpoznawać szkodliwe reakcje i poprawiamy koordynację ruchową.

Uczymy się też, jak uwalniać nadmierne napięcia, oddając kontrolę nad ruchem naszego ciała prowadzeniu nauczyciela oraz stosując mentalne kierunki, wpływające na umysł, a pośrednio na ciało fizyczne. Technika Alexandra ma zastosowanie nie tylko w pracy artystycznej, ale także w codziennych sytuacjach, gdyż we wszystkich powtarzalnych czynnościach życiowych możemy znaleźć przykłady "nieprawidłowego użycia ciała“ (misuse), jak określał błędne nawyki F.M. Alexander. Szkodliwe nawyki występują zwykle w działaniach tak częstych, że zazwyczaj wykonywanych całkowicie automatycznie, jak siadanie i wstawanie z krzesła, chodzenie, mówienie, podnoszenie przedmiotów.

Nieprawidłowe użycie ciała spowodowane jest "błędnym postrzeganiem zmysłowym" (faulty sensory perception), objawiającym się traktowaniem sytuacji patologicznej jako normalnej, natomiast przywrócenie stanu równowagi odbierane jest jako odchylenie od normy. Przykładowo osoba stale pochylająca głowę w prawo nie będzie odczuwała tej pozycji jako asymetrycznej, natomiast gdy ktoś ustawi jej głowę w pionie, będzie mieć wrażenie nadmiernego wychylenia głowy w lewo. Ta sama sytuacja dotyczy wszelkich innych zaburzeń postawy i wynika z przyzwyczajenia układu nerwowo-mięśniowego do nieprawidłowego stanu. Nauczyciel Techniki Alexandra jest w stanie zauważyć te błędne wzorce i usprawnić postrzeganie zmysłowe ucznia tak, że zaczyna ono ostrzegać o nieprawidłowym użyciu ciała. Oczywiście jest to proces, który wymaga czasu i powtórzeń, ponieważ odwracamy efekt nawyków kształtowanych przez wiele lat. Warto jednak podjąć tą próbę, choćby ze względu na poczucie natychmiastowej ulgi w dolegliwościach i niespodziewanej przyjemności, odczuwanej zawsze wtedy, gdy używamy swojego ciała we właściwy sposób. Organizm funkcjonujący zgodnie ze swoimi możliwościami działa bardziej efektywnie, nie powodując upośledzenia żadnej czynności fizjologicznej, a każdy ruch i pozycja jest źródłem radości. Zdrowe ciało porusza się z wdziękiem, bez zbędnego wysiłku i jest wolne od ograniczeń wynikających z nieuświadomionych nawyków.

Technika Alexandra działa nie tylko na funkcje ciała fizycznego. Ze względu na współzależność ciała i umysłu, cokolwiek zmienia się w ciele, wpływa na umysł i odwrotnie. Poczucie fizycznej równowagi generuje stan psychicznego wyciszenia i dystansu do spraw, które uprzednio wywoływały w nas silne reakcje emocjonalne. Jest to więc też skuteczne narzędzie pracy z niepożądanymi stanami umysłu i może efektywnie wspierać metody psychoterapeutyczne.

W Polsce Technika Alexandra została spopularyzowana przez Magdalenę Kędzior, pierwszą oficjalną nauczycielkę tej metody w naszym kraju. Wciąż jeszcze jest mało znana, głównie ze względu na ograniczoną liczbę nauczycieli. Powoli zyskuje na popularności, niektóre polskie uczelnie wprowadziły już Technikę Alexandra do programu swoich zajęć. Nadal jednak daleko nam do takich krajów jak Wielka Brytania, gdzie terapeutyczne efekty Techniki Alexandra są doceniane w takim stopniu, że zostały objęte programem ubezpieczeń zdrowotnych jako świadczenia medyczne…

Inga Schorowska

Ukończyła rehabilitację na AWF we Wrocławiu, po czym studiowała w Oslo Technikę Alexandra pod kierunkiem Nigela Hornby. W 2005r została instruktorem Somayog, od tej pory prowadzi warsztaty w I.M.I. w Kullu w Indiach. Studiuje i praktykuje raja yogę w Międzynarodowym Instytucie .