JOGA DLA DZIECI- wskazówki B.K.S Iyengara i Geety Iyengar.
czwartek, 14 września 2017
Dzieci bardzo lubią ruch, akcję i różnorodność, którą oferują asany. Zajęcia dla dzieci muszą być jednak prowadzone w inny sposób niż dla dorosłych, nauczyciel powinien uwzględnić wiek dziecka, jego możliwości oraz fakt, że dzieci są z natury bardzo aktywne. Asany najlepiej wykonywać w sposób dynamiczny, a zwracanie uwagi na poprawność i dokładność wykonania powinno być uczone stopniowo. Natomiast filozoficzne aspekty praktyki nie są odpowiednie dla dzieci, ponieważ nie mają one ani chęci ani odpowiedniej dojrzałości, aby je pojąć.
A note on yoga for school children oraz Yoga for school children Geety Iyengar.
JAK UCZYĆ DZIECI
Asana to jedyny z ośmiu członów - teorię, filozofię, pranajamę, itd., można dopiero wprowadzić nauczając dojrzałą młodzież.
WIEK DZIECKA
Dzieci od 6 roku życia wzwyż są gotowe rozpocząć praktykę trwająca 25 lub 35 minut jest dla nich za długa. Mogą okazyjnie i w formie zabawy wykonywać kilka prostych pozycji. Dyscyplina nie powinna być wprowadzana za wcześnie.
WSKAZÓWKI DLA NAUCZYCIELI
Nauczyciel musi być doświadczonym praktykującym, powinien wzbudzać zainteresowanie i entuzjazm wśród dzieci, pobudzać ich chęć do nauki i prowadzić zajęcia w sposób pogodny.Najlepiej, gdy wykonuje asany razem z uczniami, a nie tylko wydaje ustne komendy. Jego zaangażowanie jest bardzo ważne, gdyż dzieci uczą się przede wszystkim przez patrzenie i naśladowanie. Często mają problemy z koncentracją i łatwo się rozpraszają, trudne jest więc dla nich słuchanie długich wyjaśnień. Polecenia powinny być zatem krótkie i bardzo przejrzyste.
nauczone siedzieć i stać prawidłowo. Nauczyciel powinien wyłapać podstawowe wady w ich postawie i skorygować je.
Nie jest wskazane ograniczanie się do nauczania tylko kilku asan. Dzieci się bardzo szybko uczą, są w stanie nauczyć się 30 - 40 asan w trakcie rocznego kursu, nawet gdy lekcje odbywają się tylko raz w tygodniu. Kiedy zajęć jest więcej, należy wprowadzić więcej asan. Dzieci potrzebują nowości i różnorodności. Praktykując rozmaite asany, doświadczą rozmaitych ruchów ciała. Ta różnorodność jest konieczna, aby utrzymać ich zainteresowanie. Gdy będą stale powtarzać to samo, szybko się znudzą. Niektóre ważne asany dobrze jest powtarzać na każdych zajęciach, jednak inne powinny być uczone czasami.
Warto udoskonalać jedną asanę przez uczenie innych. Np., jeśli grupa uczniów nie może wykonać lotosu, należy praktykować inne pozycje przygotowujące: gomukhasana, virasana, eskapada bhekasana, urdhva padottanasana, utthita hasta padangusthasana, ardha padmasana, itd. Podobnie, aby usprawnić halasanę, należy regularnie praktykować cykl pascimottanasana - halasana.
Niektórzy nauczyciele boją się uczyć dzieci pewnych pozycji, np. upavistha konasany, - mimo że jest ona łatwa dla nich do wykonania.Albo sami nie praktykują pewnych grup pozycji i w ten sposób ograniczają też dzieci. Pojawiają się też często wątpliwości związane z uczeniem sirsasany.
Asana ta może być jednak bardzo pomocna dla uczniów, gdyż usuwa zmęczenie i odświeża umysł.
Znakomicie sprawdza się, kiedy dzieci mają bardzo dużo nauki. Aby usunąć zmęczenie oraz napięcie fizyczne i umysłowe, warto przed trudnymi egzaminami praktykować pozycje odwrócone, takie jak: sirsasana, sarvangasana, halasana, setubandha sarvangasana, viparita karani, itd.
Dzieci są mniej skłonne do kontuzji, i szybciej zdrowieją. Natychmiast przerywają pozycję, gdy czują, że coś idzie źle i może dojść do kontuzji. Mają własną, wrodzoną ochronną inteligencję, która jest naturalna w tym wieku.
CZY PRANAYAMA JEST ODPOWIEDNIA DLA DZIECI?
Trzeba ostrzec nauczycieli przed nauczaniem dzieci pranayamy. Nie powinna ona być uczona na poziomie szkolnym, gdyż wymaga skupienia i dojrzałości praktykującego i nie pasuje do natury dzieci. Musi być wykonywana z olbrzymią uwagą, potrzebna jest do niej wnikliwa obserwacja, stabilność, podczas gdy dzieci są z natury chętne do zabawy, nieposłuszne i ruchliwe. Pewne pranayamy są wręcz niebezpieczne, mogą doprowadzić do przedwczesnego dojrzewania, a np. bhastrika pranayama może uszkodzić delikatne naczynia krwionośne i komórki mózgowe dzieci.Istnieje również bardziej praktyczny problem związany z uczeniem dzieci pranajamy - dzieci nie potrafią wytrwać za długo z zamkniętymi oczami. Jeśli są o to proszone, zaraz wybuchają śmiechem. Zaczynają psocić podczas dłuższych objaśnień. Jeśli prosi się dzieci o świadomy oddech, to zaczynają poruszać klatką piersiowa i brzuchem w sposób mechaniczny i dynamiczny. A gdy już usiądą spokojnie, to od razu zapadają się w kręgosłupie. Dzieci, jednak, lepiej niż dorośli, aktywizują kręgosłup podczas wykonywania asan.
Poza tym pranajama nie daje ujścia ich kreatywności, jest dla dzieci pracą monotonną i bezsensowną, trudno im dostrzec rezultaty i osiągnięcia w praktyce. Aby przygotować uczniów do wykonywania w przyszłości pranajamy, można poprosić starsze dzieci o obserwację oddechu podczas wykonywania asan. To jest wystarczające przygotowanie. Można też uczyć je odpoczywania po dynamicznych asanach w pozycji leżącej z klatką piersiową podpartą przez wałek. Dzieci wtedy szybko się zregenerują i nauczą się w sposób praktyczny znaczenia odpowiedniego oddechu.
Pratyahara, dharana, dhyana i samadhi są również skomplikowanymi technikami, których nie należy uczyć dzieci.
PRZYKŁADOWE SEKWENCJE
Należy uczyć dzieci pozycji z następujących grup: pozycje stojące, siedzące, skłony w przód, odwrócone, leżące, np. matsyasana, pozycje w leżeniu na brzuchu - salabhasana, skręty, wygięcia do tyłu, pozycje balansowe, jak bhujapidasana, asany poruszające nogi ( np. supta padangusthasana), pozycje z zaplataniem nóg - yoga nidrasana. Jeśli dzieci wykonują za dużo stycznych pozycji, będą się nudzić i rozpraszać. Dlatego też nauczyciel powinien układać sekwencje tak, abyruchy przeplatały się z dynamicznymi i szybkimi. Dynamiczne asany aktywizują rzadko używane mięśnie i stawy, przynosząc giętkość sztywnym ciałom. Przygotowują dzieci do trudniejszych asan. Szybkie ruchy mają również pozytywny wpływ na umysł. Usuwają letarg, ospałość, a także pomagają zwalczać lęki, które przeszkadzają w wykonywaniu swobodnych ruchów.
Przykładowe sekwencje:
1. Cykl surya namaskar (potocznie zwany skokami), czyli następujące asany:urdhva hastasana, uttanasana, adho mukhasvanasana, urdhva mucha svanasana, chaturangadandasana. Te pozycje mogą być wykonywane w różnych kombinacjach.
2. Wszystkie pozycje stojące można robić bez wracaniado samasthiti za każdym razem.
3. Wykonanie najpierw wszystkich pozycji stojących naprawą stronę, powrót do samasthiti i następniewykonanie ich na lewą stronę.
4. Łączenie asan w rozmaity sposób, np.utthita triconasana, ardhacandrasana,virabhadrasana, parivriitta parśvaconasana,uthita triconasana, parsva uttanasana,urdhva prasarita ekapadasana, uthita hasta padangusthasana. Ten sam cykl powtórzyć na druga stronę. Wszystkie te pozycje można wykonywać w płynnych przejściach. Tu również można robić kilka kombinacji
5. Łączenie dwóch asan i wykonywanie ich w powtórzeniach, np. parśvottanasana, urdhva prasarita ekapadasana
6. Cykl navasanay, halasany może być łączony z każdym wygięciem do przodu.
7. Każde wygięcie do przodu i każda pozycja stojąca może być łączona ze skokami
8. Wszystkie wygięcia do przodu mogą być wykonywanena prawą stronę za jednym razem, a potem na lewą
9. Wygięcia do przodu można przeplatać ze skrętami.
10. Każde wygięcie do przodu może być wykonywane na przemian z wygięciem do tyłu (np. urdhva dhanurasana, ustrasana)
11. Zaawansowane i trudne pozycje jak bakasana, czy yoganidrasana powinny być uczone w etapach
Nauczyciel powinien dodać kilka różnych kombinacji do tych podanych powyżej. Dzięki temu dzieci będą zadowolone z różnorodności. Trudne i skomplikowane pozycje mogą być uczone przy pomocy ściany, np.sirsasana, urdhva dhanurasana.
Niekiedy można poprosić, aby dzieci wytrwały dłużej w asanie. To wzmocni ich wytrzymałość. Nauczyciel powinien podkreślać podczas demonstracji płynne i pełne gracji ruchy. Czasami może uwrażliwiać uczniów na oddech w pozycji. Nauczyciel powinien również krótko objaśniać, że umiejętność wykonywania asany oznacza poprawne umiejscowienie części ciała, mięśni, organów w różnych pozycjach. Dobrze jest podkreślać związek pomiędzy sposobem wykonywania pozycji i jej działaniem. Jeśli dzieci będą uczone w ten sposób, rozwiną odwagę, zręczność, refleks, stabilność, poczucie równowagi i elastyczność.
Odpowiednio uczone i praktykowane asany doprowadzą do fizycznego i psychicznego zdrowia.
opracowanie: Marta Kostrzewska, nauczycielka
na podstawie:B.K.S. Iyengar, A note on yoga for school children, (w:) 70 glorious years of Yogacharya B.K.S. Iyengar, Bombay 1990
Geeta Iyengar, Yoga for school children, (w:) Yoga & Health Magazine, nr 2,3,4/2006
Fotografie: Centrum Joga Żoliborz, Warszawa, www.joga.edu.pl
