Joga dla dzieci. Anna Błońska
czwartek, 18 września 2008
Dlaczego warto zacząć wcześnie ćwiczyć jogę? Powód jest prosty. Po co czekać na moment, kiedy zaczynamy cierpieć z powodu sztywności ciała, stresu, wad postawy, niewłaściwych nawyków oddechowych albo dlatego, że nasz umysł został schwytany w pułapkę myśli i nigdy nie jesteśmy wyciszeni, spokojni.
Najwspanialszym prezentem, jaki możemy dać naszemu dziecku, jest nauczenie go:a) jak prawidłowo oddychać;
b) jak wykształcić i utrzymywać właściwą postawę ciała;
c) jak ćwiczyć swój umysł i uspokajać się;
d) w jaki sposób poznawać swoje ciało (jego ograniczenia oraz możliwości);
e) jak można sobie radzić ze stresem, zanim dojdzie do sytuacji, w której dziecko poczuje się przez niego przytłoczone...
Młodszym nauka przychodzi łatwiej
Zaskakujące jest to, jak głęboko zakorzenione mogą być nawyki nabyte we wczesnym dzieciństwie. Dotyczy to zarówno tych dobrych, jak i tych złych. Doskonałym przykładem jest prawidłowa lub nieprawidłowa postawa ciała. Osoby zawsze trzymające się prosto (przy siedzeniu, staniu, chodzeniu) nawet nie zauważają tego faktu... Ci, którym nie wdrukowano na wczesnych etapach życia jak istotna jest prawidłowa postawa ciała, mają wielki problem z wyeliminowaniem złych nawyków, utrwalonych przez upływający czas.
Dlaczego dzieci miałyby potrzebować jogi?
Od mniej więcej 100 lat nasze dzieci spędzają większość czasu w pozycji siedzącej. Zamiast biegać po dworze i bawić się, rano siedzą w ławkach szkolnych, po południu, w drodze powrotnej, siedzą w samochodach lub autobusach, potem przesiadują często przed ekranem telewizora czy komputera. Gdyby zsumować wszystkie przeznaczane na to godziny, wyszłoby ich naprawdę niemało...Ewolucja budowy naszego ciała przebiegała w ten sposób, że to właśnie ruch pozwalał na utrzymanie go w dobrej formie oraz w zdrowiu. Odpowiedzią na niedobór ruchu w życiu naszych milusińskich może być właśnie joga. Tego rodzaju ruch nie tylko wspomaga krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego, ale stanowi też swego rodzaju masaż narządów wewnętrznych. Pomaga usuwać produkty przemiany materii, rozciąga i uspokaja ciało. Do skutków zbyt małej ilości ruchu dołącza się przeżywany przez dziecko na co dzień stres. Presja wywierana na maluchy jest duża, a okres beztroskiego dzieciństwa coraz bardziej się skraca. Od wielu pociech wymaga się tylko dobrych wyników w nauce, bezproblemowego nabywania różnych umiejętności społecznych. W jaki sposób zrelaksuje się zestresowane dziecko? Oczywiście przy jodze.
Korzyści wynikające z ćwiczenia jogi
Najmłodsi
Tak zwana babyjoga to delikatna metoda odnowy, zregenerowania ciała po porodzie, służąca też nawiązaniu więzi z maluszkiem. Babyjoga jest ćwiczona w specjalnych grupach. Dla spotykających się mam opracowano zestaw ćwiczeń, które z jednej strony mają pomóc w rozciągnięciu, z drugiej zaś w zrelaksowaniu ciała po trudach ciąży i wydawania na świat dziecka. Zarówno mamie, jak i brzdącowi sprawiają przyjemność, przynoszą odprężenie. Pomagają wzmocnić wzajemne przywiązanie. Joga uspokaja niemowlę, zwiększając szanse na dobry, spokojny sen. Poprawiając trawienie, pomaga zwalczyć kolki, zaparcia oraz gazy. Wzmacnia układ odpornościowy i mięśnie, poprawia koordynację, usprawnia odruchy.
Starsze dzieci
Joga oddziałuje na siłę, wytrzymałość i elastyczność. Kształtuje prawidłową postawę ciała oraz nawyki oddechowe. Dodaje energii życiowej, a także pozwala zapobiegać chorobom. Wpływa nie tylko na ciało, lecz również na psychikę dziecka, ucząc je koncentracji, pozwalając mu zdobywać samoświadomość ciała i stanów psychicznych (to z kolei pozwala budować pewność siebie). Niezwykle istotny jest osiągany dzięki ćwiczeniom spokój, zdolność zrelaksowania się.Mamy praktykujące jogę w czasie ciąży doskonale wiedzą, że dźwięki śpiewane na zakończenie ćwiczeń łatwo uspokajają maleństwo już po jego przyjściu na świat. Gdy niemowlę budzi się nad ranem, wyjście na spacer o tej porze nie jest najlepszym pomysłem, można je natomiast szybko uspokoić, wykorzystując do tego babyjogę.
Pokazując dziecku, jak wykonać dane ćwiczenie, nie musisz być perfekcyjna(-y). Ważne, by wszyscy dobrze się bawili.
Joga stymuluje nerwy rdzeniowe. Dzieje się tak zwłaszcza przy wykonywaniu pozycji odwróconych (głową w dół - świeca, stanie na głowie) oraz skrętów. Wtedy kręgosłup rozciąga się (kręgi nie są ściśnięte, pozostaje więcej miejsca na krążki międzykręgowe, zwane potocznie dyskami), poprawia się dopływ krwi do mózgu. Warto wspomnieć o tym, że joga może złagodzić bóle wzrostowe.
Istotne jest, żeby wykonywać wszystkie typy ćwiczeń: w pozycji siedzącej, stojącej, wygięcia do tyłu, skręty, w leżeniu na plecach i brzuchu.
W jakim wieku rozpoczynać ćwiczenia jogi?
Jogę mogą z powodzeniem ćwiczyć dzieci w wieku wczesnoszkolnym (7-8 lat). Wielu instruktorów uważa, że praktykowanie jogi we właściwej jej postaci nie powinno się rozpoczynać zbyt wcześnie. Starsze maluchy potrafią opanować elementy samodyscypliny, dla młodszych brzdąców (w wieku przedszkolnym) ćwiczenia są natomiast formą spontanicznej zabawy i szkoda im odbierać wypływającą stąd przyjemność.
Jak uczyć dziecko wykonywania asan?
Na przykład podczas czytania bajek. Wtedy urwis może ulec magicznej przemianie i stać się zwierzęciem bądź drzewem... Przydadzą się też samodzielnie narysowane karty (z opisem dodanym przez rodziców), które następnie wkleja się do zeszytu czy wkłada do segregatora, by stworzyć własny podręcznik do jogi. Na kartach tych każdej literze alfabetu przyporządkowuje się jakąś pozycję. Na przykład "A" to aligator, na obrazku znajdzie się więc aligator, a obok naśladujące go dziecko. Odzwierciedlając dane zwierzę, można wydawać odpowiednie odgłosy. Przy wyginaniu się w koci grzbiet miło jest pomiauczeć itp. Po ćwiczeniach przychodzi pora na relaksację z wykorzystaniem muzyki, wizualizacji (np. "Wyobraź sobie, że leżysz na plaży, na miękkim, rozgrzanym piasku. Gdy bierzesz oddech, fale wpływają na brzeg, gdy wydychasz powietrze, woda cofa się".).Szukając pomysłów na ćwiczenia, warto też skorzystać z oryginalnych metod hinduskich. W Indiach maluchy w wieku przedszkolnym opanowują je poprzez zabawę. Rysują i nazywają zwierzęta, a następnie odgrywają je, naśladując ich postawę. Nadmuchują wymyślone balony i skaczą wokół nich. Rysują także obrazki przedstawiające drzewa wytwarzające tlen i pochłaniające wydychany przez ludzi dwutlenek węgla. Sadzą rośliny i patrzą, jak rosną, śpiewają piosenki o przyrodzie, naturze. W wieku ośmiu lat zaczynają się uczyć cyklu powitania słońca, pewnych ćwiczeń oddechowych, a także śpiewania czy recytowania mantr. Później stopniowo opanowują ćwiczenia praktykowane przez dorosłych.
Jogę można ćwiczyć rodzinnie w domu. Warto do tego celu wygospodarować specjalną przestrzeń i ćwiczyć systematycznie zawsze rano lub wieczorem. Żeby urozmaicić ćwiczenia, nie zaszkodzi też posłużyć się minutnikiem lub stoperem, który pokaże, jak długo dana osoba wytrzyma w danej asanie, głęboko przy tym oddychając.
Jak długo powinny trwać ćwiczenia?
Z przedszkolakiem dobrze jest zacząć od 10-15 minut, na każde ćwiczenie przeznaczając od 30 sekund do minuty. Czas ten można wydłużać, gdy maluchy opanują konkretną pozycję i zwiększą zdolność do skoncentrowania się. Każde dziecko jest oczywiście inne, ale lepiej jest zacząć od prostszych i krótszych ćwiczeń, żeby nikogo nie zniechęcić już na starcie.
W Polsce powstaje coraz więcej specjalistycznych ośrodków, w których prowadzone są zajęcia dla grup dziecięcych. Można też kupić przetłumaczone na polski podręczniki. Jednym z nich jest książka "Joga z dziećmi" Wydawnictwa ABA (jej autorzy to N. Singh oraz M. Thapar).
Anna Błońska
