Płeć Bhagavadgity. Relacja z wykładu Anny Duszak. 26.05.2007. Justyna Moćko

Na dyskusję o Bhagavadgitcie - kto, kiedy i w jakim celu napisał epos tej treści, jak i na tematy związane z kulturą, historią Indii i praktyką jogi zapraszała Anna Duszak. Spotkanie odbywało się w siedzibie Polskiego Stowarzyszenia Feministycznego - Centrum Kobiet, gdzie z uwagi na zapis w regulaminie zaproszone były tylko kobiety.

Jestem zachwycona jej przygotowaniem do tematu. O ogromnej wiedzy jeszcze wspomnę, dodatkowo ujęła mnie tym, ze przygotowała slajdy, które przybliżyły treść wykładu. Początkowo Ania wyjaśniła nam, czemu zajęła się akurat Bhagavadgitą. Przeczytanie tego tekstu jest obowiązkowe na kursie nauczycielskim organizowanym przez Polskie Stowarzyszenia Jogi Iyengara. Podczas lektury przychodziły jej do głowy różne pytania, komentarze, związane z zainteresowaniami zagadnieniami płci kulturowej.

Czym zajmuje się gender?

Jest to dziedzina wiedzy humanistycznej o charakterze inderdyscyplinarnym zajmująca się całokształtem zjawisk funkcjonujących w kulturze, wpływających na społeczne postrzeganie płci. Jej przejawem są np. istniejące w postrzeganiu tak indywidualnym jak i zbiorowym liczne stereotypy dotyczące roli kobiet i mężczyzn, wykraczające poza funkcje biologiczne tak kobiet jak i mężczyzn. Po ustaleniu definicji jogi, gender-u, prelegentka opowiedziała nam jak i kiedy powstała Bhagavadgita. Pytania, które zadała Ania to: Czy Bhagawadgitę można traktować jako podręcznik dla konkretnego człowieka? Do kogo miały trafić zawarte w utworze wskazówki? Kto jest ich adresatem? Jakie uczucia miały poruszyć? Jakie wywołać reakcje u czytelnika czy słuchacza? Kto jest autorem/autorami przekazu? Aby odpowiedzieć na te pytania należało poznać tło historyczne, społeczne, obyczajowe ówczesnych Indii. I tu pozostaję pod wrażeniem pracy, jaką wykonała Ania: nie dość, że czytając i dokładnie analizując tekst eposu to jeszcze poznając wszystkie ważniejsze komentarze do Bhagavadgity. Kultura, obyczajowość, historia zostały nam przybliżone w jasny, klarowny sposób. Posługując się danymi z odkryć archeologicznych ukazała, że na terenach, gdzie dzieje się akcja eposu istniał matriarchat a właściwie matryfokalizm, czyli porządek społeczny, w którym centralne miejsce zajmuje kobieta. Jej władza wynika z funkcji dawania życia. Całość życia społecznego podporządkowana jest odtwarzaniu natury i ścisłemu z nim związkowi. Przedmiotem kultu jest Bogini Matka a jej siłą jest kreacja życia.

To się zmieniło, matka, kobieta nie była już ważna, ważny stał się mężczyzna. Teorie feministyczne podają różne przyczyny, dla których tak się stało. Ania sprawnie pokrótce jes streściła. Mężczyzna by zagwarantować sobie potomstwo własnej krwi ograniczył w prawach kobiety, by zdobywać kolejne obszary wzmocnił swą siłę i uzbroił się w wojowników. Aby zdobyć kolejne zastępy wojowników i by utwierdzać ich w przekonaniu, że walka jest czynem zgodnym ze świętą, bo prowadzącą do poznania najwyższego jogą - tworzył opowieści chwalące jogę czynu - udział w walce i zabijanie. Kto zatem jest w świetle wyżej przedstawionych przypuszczeń autorem poematu? To zbiór osób o podobnych poglądach, wizjonerów nowego heteropatriarchalnego społeczeństwa, dla których głównym narzędziem sprawowania władzy jest przemoc a celem dominacja.

Do kogo była skierowana Bhagavadgita?

"Do tych wszystkich, którzy przedkładali wewnętrzną pracę nad sobą samym - w ciszy i kontemplacji, miast wdawać się w walki rodowe. Tych, którzy poświęcali czas by poznać siebie samego w takim stopniu by być gotowym do poznawania drugiego człowieka. Poznawaniu "Siebie takim jakim jestem" i poznawaniu tego drugiego "Takim jakim jest", poznawaniu pozbawionym ograniczającego postrzeganie, kontekstu kulturowego. Patrzenia ponad granicami. To poemat skierowany do wojowników by utwierdzić ich w dokonanym wyborze drogi życiowej Dla wszystkich matek, sióstr, żon i kochanek tych wyżej wymienionych by oddawały tych co urodziły lub tych, którzy towarzyszyli im w życiu. By w pełnym oddaniu rodziły następnych kandydatów na wojowników." Przytoczyłam tylko główną tezę z wykładu Ani. Było ich więcej. Widać było, że Ania poznała temat od podszewki, przytaczała nam coraz to nowe zagadnienia, które się jej kojarzyły z głównym tematem wykładu. To cecha pasjonatów, którą Ania odkryła w sobie i ujarzmiła poprzez narzucenie sobie dyscypliny czasowej.

Jestem pod ogromnym wrażeniem przygotowania prelegentki, tak głębokiego wniknięcia w temat i oryginalnej analizy tekstu. Obecnie mało kiedy jesteśmy zainteresowani głęboką analizą tekstów - przyjmujemy jako "dobro objawione". Ania chciała poznać całość zagadnienia, nie tylko "zadany" tekst. Przekazała nam dużo informacji, zaprezentowała nowatorską interpretację, pokazała nowe spojrzenie na literaturę. Poszczególne wątki były na tyle interesujące, że po prezentacji Ani wywiązała się dyskusja. Poszczególne tezy z wykładu były rozpatrywane przez dyskutantki. Niektóre były podważane, z niektórymi się zgadzałyśmy. To była bardzo inspirująca rozmowa.

Jeśli chcecie podyskutować, zapraszamy na forum.

Kontakt do Ani Duszak anmaduku@gmail.com