A.G. Mohan z rodziną - relacja z warsztatów w Pradze. Maciej Wielobób

Na początku sierpnia do czeskiej Pragi na zaproszenie Lucie Konigovej przyjechał jeden z najwybitniejszych nauczycieli i terapeutów jogi, uczeń Krishnamacharyi przez ponad 18 lat, A.G. Mohan, wraz z żoną Indrą i synem Ganeśem , specjalistą medycyny ajurwedyjskiej i konwencjonalnej zarazem. W Pradze poprowadzili 2 warsztaty - jeden na temat praktycznej aplikacji psychologii i filozofii jogi klasycznej, drugi na temat ajurwedy i terapii jogą. Pierwszy z nich opisuje Maciej Wielobób w tej relacji.

W bardzo interesujący sposób wywód Mohanji’ego uzupełnił jego syn - Ganeś Mohan. Przede wszystkim podkreślił, że w zasadzie wszystkie filozofie indyjskie opierają się na koncepcji 25 tattv, pochodzącej z sankhji. Jednakże najbardziej wartościową myślą jego komentarza była uwaga, że 25 tattv sankhji nie jest tak naprawdę opisem świata, a opisem procesu percepcji z jednej strony, jak również strukturą do medytacji.

Uzupełnieniem wykładów była krótka sesja asan poprowadzona przez żonę A.G. Mohana - Indrę, zawierając kilka relaksacyjnych vinjas wykonywanych na wydłużonym oddechu.

Dużą część seminarium Mohanji poświęcił omówieniu koncepcji vrrti-samskara ćakra - cykl myśli - zapisane wrażenia. Według tej koncepcji myśli i emocje (vrtti) wywołują określone wrażenia (samskary), które zostają zapisane w umyśle, ale których nie dostrzegamy. Z kolei te wrażenia wywołują kolejne myśli i emocje. W ten sposób cykl vrtti-samskara jest kontynuowany na zasadzie błędnego koła. Jeżeli cykl vrtti-samskara nie podlega żadnej kontroli to doprowadza to do stanu obsesji lub uzależnienia. Czynnikiem, który może przełamać ten cykl jest wola (Puruszakara Prayatna - dosłownie specjalny wysiłek, by uświadomić sobie swoje prawdziwe Ja). Samskary można zlikwidować jedynie przez wytworzenie innych samskar, dlatego w procesie medytacji rozwijamy samskarę spokoju.

Śrimad Bhagavatam porównuje ten proces do wyciągania ciernia ze stopy przez podważanie go drugim cierniem. Rozwój nowych samskar, by wyprzeć stare, dokonuje się w jodze za pomocą krija jogi. Elementy krija jogi: tapas, svadhyaya i Iśvarapranidhana dają nam kontrolę odpowiednio nad naszym działaniem, mową i umysłem. Tapas wg Mohanji’ego oznacza przezwyciężanie mentalnego oporu i godzenie się na pewien dyskomfort, wynikający z praktyki. Jednakże warto podkreślić, że tapas nie jest umartwianiem się. Svadhjaja (co oznacza “iść w pobliże siebie") jest praktyką recytacji mantr.

Mohanji skrytykował teorię, że svadhjaja jest autorefleksją, gdyż zajmując się przeszłością - wzmacniamy stare samskary. W tym kontekście zacytował powiedzenie swojej matki: “Gdy zaczynasz grzebać w śmieciach - na pewno będzie śmierdzieć!" Wreszcie Iśvarapranidhanę zdefiniował jako oddanie lub pogodzenie się z owocami swojego działania zanim działanie zostanie podjęte. Niezwykle istotne, że proces pogodzenia się z rezultatami naszych czynów ma zajść przed wykonaniem działania, a nie być godzeniem się z zaistniałą już rzeczywistością. Mohanji przedstawił również proces usuwania cierpienia za pomocą jogi ośmiostopniowej, zaznaczając, że aby usunąć dukham trzeba również usunąć sukham.

Dopełnieniem tego dnia kursu była sesja asan prowadzona przez Indrę Mohan oraz opowiedziana przez nią historia ze Śrimad Bhavatam. Ważną myślą tej historii było stwierdzenie, że prawdziwy spokój nie ma przyczyny. Jeżeli byłoby inaczej, gdy zniknie przyczyna spokoju - zniknie również spokój. Indraji poprowadziła również krótką sesję recytacji wedyjskiej.

A.G. Mohan wracając jeszcze do tematu Jogasutr Patańdżalego dodał niezwykle ważną informację. Często tłumaczy się termin joga jako ‘łączyć’, jednakże pierwszy komentator Patańdżalego - Vjasa podkreśla, że Patańdżali nie używa terminu joga w znaczeniu ‘łączyć’, tylko w znaczeniu samadhi.

Po tej uwadze przeszliśmy do omawiania Bhagavadgity. Po krótkim wprowadzeniu Mohanji powiedział o powszechnych błędach w analizie tego tekstu i wyjaśnił niejasności. Podkreślił, że aby dobrze rozumieć Bhagavadgitę należy rozróżnić co jest kontekstem społecznym i kulturowym opisywanych czasów (i nie da się odnieść do współczesności), co jest przesłaniem dla samego Arjuny (jego warnaaśramadharmą - powinnością wynikającą z zawodu i etapu życia), a co jest uniwersalnym przesłaniem. Zaznaczył, że uniwersalną dharmą dla wszystkich są jamy i nijamy, do których można dodać daya (współczucie) oraz dana (szczodrość). Te zasady dotyczą wszystkich. Zaakcentował też, że Kriszna w Bhagavadgicie nie mówi Arjunie, że przez realizację swojej powinności (dharmy wojownika - Ksztatriji) wyzwoli się z cierpienia, bowiem jedyną moksza dharmą jest joga ośmiostopniowa. Mohanji utrzymuje, że karma joga przedstawiona w Bhagavadgicie jest równoznaczna z krija jogą Patańdżalego (tapas, svadhyaya i Iśvarapranidhana). W tym rozumieniu bhakti joga (związana z Iśvarapranidhaną) jest elementem karma jogi. Karma jogę / krija jogę Mohanji rozumie tak jak podaje Hariharananda Aranya jako działanie podejmowane dla osiągnięcia stanu jogi. A.G. Mohan skrytykował również koncept karma jogi jako bezinteresownej pracy, retorycznie pytając: “Gdy czyścisz toaletę w aszramie to karma joga, a gdy czyścisz u siebie w domu to tylko karma?"

Ostatnia część warsztatu była poświęcona jednemy z najważniejszych tekstów filozofii buddyjskiej - Dhammapadzie. Mohanji pokrótce mówił powiązania między tym tekstem a sankhją i jogą. Indra Mohan ponownie poprowadziła sesję recytacji wedyjskiej i sesje asan. Zamykając trzydniowy warsztat A.G. Mohan opowiedział, że na jednym ze swoich ostatnich spotkań z Krishnamacharyą, zapytał guru co jest najważniejsze w życiu. Ponad 100-letni wówczas Krishnamacharya odpowiedział: A… A… A…