Odkryj centrum swojego ciała - słów kilka o miednicy. Maciej Wielobób

Nasz organizm jest siecią niesamowitych powiązań, pewnego typu mikrokosmosem. Trudno jest rozpatrywać jakąkolwiek jego część samą w sobie, ponieważ zawsze powiązane są nią elementy układu kostnego, grupy mięśni dochodzące z różnych stron i przeplatające się, narządy wypełniające to miejsce, jak również ukrwienie i unerwienie tego obszaru, a wszystko to spięte jest powięziami lub innymi strukturami tkanki łącznej (i przyobleczone skórą). Co więcej budowa danego obszaru może być bardzo zróżnicowana między poszczególnymi ludźmi, zarówno poprzez cechy wrodzone, jak i np. powtarzające się napięcia.

Jednym z obszarów, który świetnie oddaje tę złożoność, nawzajem przenikające się powiązania jest miednica, symboliczne centrum ciała. Jej centralne położenie, można by powiedzieć, jeszcze bardziej komplikuje sprawę. Wpływ na funkcjonowanie obszaru miednicy będzie miało zarówno funkcjonowanie kończyny dolnej (szczególnie płaskostopie i inne problemy ze stopami, szpotawe lub koślawe kolana, praca mięśni przywodzicieli ud, jak również mięśnia biodrowo-lędźwiowego), jak i to, co się dzieje w tułowiu (m.in. praca następujących mięśni: mięsień prosty i poprzeczny brzucha, mięsień skośny wewnętrzny i zewnętrzny, mięsień lędźwiowy większy, mięsień wielodzielny), ale także praca ramion (pośrednio przez przyczepiony do kości ramiennej mięsień najszerszy grzbietu).

Praca z jakimkolwiek obszarem ciała, szczególnie w wypadku jakiś dolegliwości związanych z tym miejscem, musi rozpocząć się od zbudowania świadomości danego obszaru, jak również autentycznego zaakceptowania problemów związanych z tym miejscem. Zdaję sobie sprawę, że słowo "autentyczna akceptacja" jest już mocno wyświechtane, ale jest ono bardzo ważne w tym miejscu. Dopiero akceptując daną sytuację (np. określony problem rehabilitacyjny), jesteśmy w stanie wystartować z punktu, w którym jesteśmy. Inaczej próbujemy zaczynać z miejsca, gdzie chcielibyśmy być, co niestety przynosi opłakane skutki. Ponadto z mojej obserwacji wynika, że niestety większość osób bardzo mechanicznie podchodzi do swoich problemów z ciałem. Donald VanHowten zauważa: "Jeśli ocenimy jakiś określony wzorzec jako ‘zły’ i postawimy go zmienić, możemy wywołać dysharmonię". Dzieję się tak ze względu na niezliczoną ilość różnych powiązań w organizmie.

Na początku zbadaj zakres ruchu miednicy jako całości. Stań ze stopami na szerokość bioder. Najpierw odchyl miednicę i pośladki maksymalnie do tyłu. Prawdopodobnie poczujesz, że pojawia się napięcie w dolnych plecach i dolnym brzuchu, natomiast pośladki pozostaną luźne. Teraz maksymalnie podwiń miednicę pod siebie. Tu zaobserwujesz, że dolny brzuch i plecy są wolne od napięcia, ale pośladki będą ściśnięte. Teraz chwilę poszukaj neutralnego ustawienia miednicy, gdzieś pośrodku między pierwszą a drugą pozycją. Gdy znajdziesz to ustawienie, zaobserwuj, że dzięki temu uzyskałeś luźno wydłużony kręgosłup z zachowaniem prawidłowych łuków (lordozy, kifozy).

Następnym krokiem jest obserwacja bardziej subtelnej mechaniki już w obrębie samej miednicy. Palcami wskazującymi obu dłoni odnajdź guzy kulszowe na pośladkach. Teraz wykonaj skłon do przodu i poczuj czy guzy kulszowe się rozszerzają czy zwężają. To samo zaobserwuj wyginając się do tyłu. Zorientujesz się, że przy skłonach guzy kulszowe rozchodzą się na zewnątrz aktywując opisany powyżej mechanizm nutacji, a przy wygięciach zbliżają się do siebie, aktywując kontrnutację. Możesz też wykonać kilka powitań słońca i poobserwować pracę guzów kulszowych w ruchu.

Kolejny etapem pracy z miednicą jest aktywowanie bandh. Mula i uddiyana bandha pełnią ważną rolę nie tylko w zapewnieniu stabilności pracy kręgosłupa (poprzez aktywowanie dna miednicy i mięśni głębokich tułowia), ale także w utrzymaniu narządów wewnętrznych w zdrowiu. W jodze uważa się, iż wiele chorób powstaje ze względu na to, że z biegiem czasu narządy pod wpływem grawitacji i złej postawy ciała tracą swój kształt i przemieszczają się (opadają). Mula i uddiyana bandha biorą udział w odwracaniu tego procesu, stąd średniowieczne teksty piszą, że uddiyana bandha oddala śmierć.

Bardzo istotnym elementem w pracy z dnem miednicy i innymi mięśniami głębokimi jest wydłużony oddech, w prawidłowy sposób zsynchronizowany z ruchem. Śrivatsa Ramaswami powiedział w wywiadzie, który z nim przeprowadziłem: "Gdy towarzyszy temu [praktyce] głęboki oddech, wewnętrzne mięśnie klatki piersiowej, brzucha i dna miednicy oraz organy wewnętrzne także uczestniczą w ćwiczeniach."

Gdy już zbudujesz swoją samoświadomość w opisany powyżej sposób, należy wykorzystać to w codziennej praktyce asan. Świadomie ustawiaj miednicę w pozycjach, tak aby kręgosłup był miękko wydłużony, obserwuj, a nawet nieznacznie pogłębiaj mechanizmy nutacji i kontrnutacji w odpowiednich pozycjach, świadomie i bezwysiłkowo stosuj bandhy. Odkrywaj też powiązania miednicy z innymi częściami ciała, szczególnie stopami i mięśniami brzucha. Obserwuj różne zakresy pracy bioder w poszczególnych asanach. Niedawno zmarły Pattabhi Jois mawiał: "Praktykuj [świadomie!], a wszystko przyjdzie".

Maciej Wielobób jest nauczycielem jogi. Już od wczesnych lat dziecięcych stykał się z szeroko-pojętą jogą i medytacją. W 1993 roku poznał swojego nauczyciela medytacji - H.J. Witteveena (u którego uczy się po dziś dzień), a rok później uczestniczył w zajęciach asan w nurcie Sivananda jogi. Jednak dopiero później zaczął regularną praktykę, która doprowadziła go do jogi nauczanej przez A.G. Mohana i Śrivatsę Ramaswamiego, którzy mieli największy wpływ na jego styl nauczania asan i pranajamy. Maciek prowadzi regularne zajęcia w Krakowie, comiesięczne seminaria, warsztaty oraz wakacyjne wyjazdy.