Sposoby oddychania w jodze. Dominika Fuga

W praktyce kluczową rolę odgrywa oddech. Dzięki uważnemu i ściśle skoordynowanemu sposobowi oddychania wywołujemy reakcje psychofizyczne, które świadczą o jedności ciała i umysłu. Ponadto oddech może stać się potężnym instrumentem prowadzącym do stanów wyższej świadomości. Od naszego oddechu i jego jakości wiele zależy, wpływa on zarówno na nasze zdrowie, na energię i nastrój, w jakim się znajdujemy. Jego rytm zmienia się pod wpływem myśli, nastrojów i uczuć.

Zanim przejdę do omawiania poszczególnych technik oddechowych, zwrócę w skrócie uwagę na to jak funkcjonuje mechanizm oddechowy. Oddychanie umożliwiają elastyczne płuca i ruchy klatki piersiowej, która jest ograniczona przez żebra. Jama położona wewnątrz klatki piersiowej ograniczona jest od dołu głównym mięśniem wdechowym - przeponą. W czasie wdechu mięśnie międzyżebrowe poruszają żebrami, a przepona przesuwa się w dół, ku jamie brzusznej. Ruch żeber i działanie mięśni międzyżebrowych, a także obniżenie przepony umożliwia rozciągnięcie płuc i wytworzenie próżni zasysającej powietrze. Praktyka ćwiczeń oddechowych rozpoczyna się od nauki kontrolowania ruchów przepony i mięśni międzyżebrowych, co umożliwia maksymalne rozciągnięcie płuc w celu pobrania jak największej ilości powietrza.

Sposoby oddychania można podzielić na cztery grupy:

Oddychanie piersiowe

Istnieją 2 możliwe rodzaje tego oddychania:

1)wzmocnione oddychanie piersiowe - podczas wdechu klatka piersiowa rozszerza się prawie do maksimum, ponadto zewnętrzne mięśnie międzyżebrowe aktywnie podciągają ją do góry i na zewnątrz, natomiast ściana brzucha jest zrelaksowana lecz twarda, a przepona opiera się podciąganiu do góry i w ten sposób wspiera wdech pośrednio. Ten rodzaj oddychania ma działanie wzmacniające i jest dobroczynne dla naszego organizmu.

2) hamujące oddychanie piersiowe - podczas wdechu klatka piersiowa rozszerza się do swoich nałożonych i hamujących granic, zewnętrzne mięśnie międzyżebrowe unoszą ją podobnie jak w poprzednim wariancie do góry i na zewnątrz, natomiast ściana brzucha jest utrzymywana ściśle, a przepona jest zrelaksowana i prawie nieruchoma. Jest to oddychanie zazwyczaj płytkie, szybkie i nieregularne, przeważnie związane ze stresem i napięciem. Nie powinno być stosowane notorycznie gdyż może powodować fizyczne i umysłowe problemy zdrowotne m.in. nadmiernie pobudza współczulny układ nerwowy, wywołuje problemy z trawieniem i wydalaniem oraz wpływa na to, że stopy i dłonie stają się zimne i lepkie. Osoby oddychające w ten sposób dostają zadyszki, ponieważ większość powietrza wędruje do górnych części płuc. Dlatego od czasu do czasu potrzebują wykonać kilka dodatkowych oddechów, po to aby wypełnić swoje płuca od góry do dołu.

Oddychanie paradoksalne

Jest to wzmocnione oddychanie piersiowe przeniesione do ekstremum. Podczas wdechu ściana brzucha wciągana jest do wewnątrz, a w czasie wydechu wypychana jest na zewnątrz. Dodatkowo w trakcie wdechu klatka rozszerza się maksymalnie, a zewnętrzne mięśnie międzyżebrowe aktywnie unoszą ją do góry i na zewnątrz. Ten rodzaj oddychania występuje w pozycjach siedzących i stojących, rzadko mamy z nim do czynienia w pozycji leżącej. Powoduje on pobudzenie układu nerwowego co odbija się niekorzystnie na systemach podtrzymujących działanie naszego organizmu.

Jedynym sposobem aby oduczyć się nieprawidłowego oddychania jest ćwiczenie oddechu brzusznego (inaczej brzuszno-przeponowe). Podczas wdechu przepona spycha narządy brzucha w dół , równocześnie ściana brzucha jest wypychana na zewnątrz, a klatka pozostaje nieruchomo. Wdechy i wydechy powinny być takiej samej długości. Oddychanie brzuszne uspokaja umysł i skłania do introspekcji, i jest stosowane zwłaszcza w pozycjach relaksacyjnych. Ponadto w naturalny sposób prowadzi nas do opanowania innych oddechów, jak np. miecha i kapalabhati.

Oddychanie przeponowe ( inaczej piersiowo-przeponowe)

Podczas wdechu klatka piersiowa otwiera się na zewnątrz, a zewnętrzne mięśnie międzyżebrowe pozostają aktywne, natomiast napięcie w mięśniach brzucha nie pozwala ścianie brzucha wystawać na zewnątrz. Ten sposób oddychania kieruje naszą uwagę do środkowej części ciała, do granicy między klatką piersiową a brzuchem. Jest również najbardziej naturalną metodą oddychania w życiu codziennym. Oddychanie w ten sposób wymaga większej uwagi w pozycji leżącej niż oddychanie brzuszne, i z tego powodu jest przydatne jako ćwiczenie koncentracji.

Oddech całkowity

Jest połączeniem oddychania brzusznego, przeponowego i piersiowego . Podczas wdechu najpierw napełnia się klatkę piersiową , a potem dopiero brzuch, natomiast w trakcie wydechów odwrotnie. Jest to oddychanie zarazem oczyszczające jak i energetyzujące, jeśli będziemy wykonywać je powoli i równomiernie to dodatkowo przyniesie uczucie spokoju i stabilności. Najczęściej ćwiczy je się w pozycji leżącej z rękoma wyciągniętymi za głowę, zwłaszcza pod koniec sesji zajęć lub pod koniec ćwiczeń cyklu powitania słońca.

Pamiętajmy, że od innych form ćwiczeń to właśnie świadome oddychanie. Proces oddychania jest bezpośrednio związany z centralnym układem nerwowym, więc praktykujmy ćwiczenia oddechowe z rozwagą i uważnością pod okiem wykwalifikowanego nauczyciela.

Zgodnie z naukami Shri T. Krishnamacharya "Oddech jest najważniejszy w , ponieważ oddech jest najważniejszy w życiu …a joga jest życiem". Oddychanie stanowi naszą najbardziej podstawową i niezbędną czynność, a prócz tego zawiera w sobie pierwiastek boski - wydech jest ruchem w kierunku Boga, a wdech jest inspiracją od Boga. Ostatnią czynnością w naszym życiu jest tchnienie, które w swojej istocie oznacza ostateczne i całkowite oddanie się Bogu.

Dominika Fuga jest nauczycielką jogi we Wrocławiu. Uczyła się u Liliany Piotrowskiej i Basi Lipskiej, aktualnie kontynuuje swoją praktykę pod kierunkiem Macieja Wieloboba.

Kontakt: dominikafuga@interia.pl