Jak zostać nauczycielem jogi w Polsce? Justyna Moćko
czwartek, 7 stycznia 2016
Przynajmniej raz w miesiącu dostaję maile z takim pytaniem. Najczęściej pojawiają się po nowym roku i wakacjach, czyli wtedy, kiedy statystycznie najwięcej osób zastanawia się nad zmianą pracy / "czegoś w życiu".Przypuszczam, że i teraz napłyną takie maile, więc wyjaśniam:
Przede wszystkim warto sobie powiedzieć, czym jest hatha joga. Jest jedna ze ścieżek (wg definicji Eliadego) jogi. Mamy karma-jogę, dżniana-jogę, hatha-jogę, bhakti-jogę i radża-jogę. Te ścieżki jogi nie są od siebie oddzielone, są różnymi drogami na szczyt.
Hatha joga jest pracą z ciałem poprzez praktykę postaw ciała (asan), ćwiczeń oddechowych (pranajamy). Systematyczna praktyka asan i pranajamy prowadzi do harmonizowania wszystkich organów wewnętrznych: mięśni, stawów, ośrodków nerwowych i gruczołów dokrewnych. Adept nabywa umiejętności pozostawania w spokoju i odprężeniu, nawet w wszechobecnym stresie.
Pozostałe ścieżki jogi nie są w Polsce zbyt popularne. Najbardziej znani praktycy bhakti-jogi to Stowarzyszenie Świadomości Kryszny.
najmłodsza i najstarsza nauczycielka jogi na świecie
Jak zostać instruktorem hatha jogi?
I znów trzeba sobie wyjaśnić dwa rodzaje uprawnień: nazwijmy je w sposób uproszczony "polskie" i "indyjskie". Nota bene, zauważyłam, że kiedy mówi się o uprawnieniach ‚polskich" używa się słowa instruktor, kiedy zaś mówi się o kursach "indyjskich" używa się sformułowania "nauczyciel".
Przede wszystkim nie ma takiego zawodu jak instruktor jogi czy nauczyciel jogi. Polskie uprawnienia do prowadzenia zajęć z jakiejkolwiek formy najogólniej nazwanej kultury fizycznej (sportu, rekreacji ruchowej) to posiadanie uprawnień Instruktora rekreacji ruchowej. Czyli ukończony taki kurs zawodowy.Sama cześć ogólna nie daje żadnych praw do prowadzenia zajęć sportowych lub rekreacyjnych. Konieczne jest skończenie części specjalistycznej w wybranej dyscyplinie.Te dotyczące hatha jogi mają różne nazwy: Kurs instruktora rekreacji ruchowej ze specjalnością hatha joga (autorski program jogina Janusza Szopy) lub specjalność fitness - ćwiczenia psychofizyczne.
Warto wiedzieć, że do 2010 r, aby wykonywać zawód instruktora rekreacji ruchowej należało skończyć AWF ze specjalnością instruktorską lub skończyć kurs instruktorski i zdać egzamin państwowy. Nowa Ustawa o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 roku (Dz. U. Nr 127, poz. 857), spowodowała, że działalność w sferze rekreacji ruchowej przestała podlegać regulacjom ustawowym. Inaczej mówiąc, do wykonywania zawodu trenera, który prowadzi zajęcia rekreacyjne, nie musimy mieć żadnych uprawnień państwowych.
Co to oznacza w praktyce? Ano między innymi wykwit wielu kursów instruktorskich, które proponują uprawnienia specjalistyczne nawet on-line! We wrześniu ubiegłego roku dostałam ofertę kursu Instruktora Jogi on -line za jedyne 59 zł! W promocji, przy zapłacie do określonego terminu. Później kosztował 399 zł.
Ale również to, że zawód ten nie jest nostryfikowany, uznawany przez inne kraje.
Uczulam - bardzo, bardzo ważne jest sprawdzenie, kto organizuje i kto prowadzi dane kursy. Szczęśliwie, dobre firmy organizujące kursy do prowadzenia części specjalistycznych zapraszają znanych praktyków jogi.
Na temat kursów instruktorskich rozmawiałam z Januszem Szopą w 2013 r.
Ostatnio popularne stały się studia podyplomowe związane z hatha jogą. Nie dają one uprawnień stricte nauczycielskich / instruktorskich ale rzetelne pogłębienie i usystematyzowanie wiedzy połączone z praktyką asan.
Obecnie mamy 4 "podyplomówki" :
Relaksacja i joga na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie
Jak zostać nauczycielem hatha jogi?
Przede wszystkim, aby udać się na jakikolwiek "indyjski" kurs nauczycielski polecałabym wcześniej praktykę w danej metodzie i bardzo świadomy wybór. Niezależnie od tego, czy wcześniejsza praktyka jest wymagana czy nie.Każda z wymienionych poniżej metod ma swoja specyfikę, dynamikę i zasady. Nie charakteryzowałam poszczególnych tradycji, tylko opisywałam warunki zostania nauczycielem w danej tradycji.
Najpopularniejsze w Polsce metody jogi (Asztanga, Iyengara, Kundalini, Sivananda) mają jasno określone przez twórców tych metod warunki certyfikacji.
Asztanga jogato metoda, której twórcą jest Shri K. Pattabhi Jois. Niezwykle ważna w tej metodzie jest Parampara - z sanskrytu - wiedza przekazywana z nauczyciela na ucznia poprzez bezpośrednie doświadczenie. Czyli uprawnienia uzyskuje się nie poprzez wykazanie się wiedzą, znajomością anatomii czy też sutr ale poprzez praktykę z nauczycielem lub pod jego okiem i bezpośrednio od niego. Należy zaufać temu, że nauczyciel, guru wie, kiedy ktoś jest gotowy, aby być nauczycielem.
W asztanga jodze możliwe są: autoryzacja poziom 1, autoryzacja poziom 2, certyfikacja, która jest najwyższym uznaniem praktyki.Aby uzyskać autoryzację należy praktykować pod okiem nauczycieli w Instytucie Jogi Shri K Pattabhi Jois Ashtanga w Mysore co najmniej 1 miesiąc ale nie więcej niż 3 miesiące w odstępie co najmniej 6 miesięcy między pobytami.
Nauczyciel autoryzowany w 1 serii maja uprawnienia do jej uczenia, nauczyciele autoryzowani na poziomie 2 oprócz 1 i 2 serii mogą uczyć części 3 serii.
Nauczyciele certyfikowani studiowali w Instytucie co najmniej 8 lat. Powinni mieć powyżej 10 lat własnej, codziennej praktyki i mieć opanowane co najmniej trzy asany z 6 serii.
Wszyscy autoryzowani i certyfikowani nauczyciele powinni praktykować codziennie oprócz sobót, pełni i nowiu oraz zobowiązani są do wiernego nauczania metody Pathhabi Jois’a.
Instytut prowadzi listę wszystkich autoryzowanych i certyfikowanych nauczycieli na całym świecie. W Polsce mamy 5 nauczycieli autoryzowanych, w tym 2 w drugiej serii.
Podsumowując: jeśli traficie na kursy nauczycielskie asztanga jogi możecie mieć pewność, że są to kursy autorskie, nie certyfikowane przez KPJAYI.
Metoda B.K.S Iyengarajest precyzyjnie skodyfikowaną i opisaną ścieżką rozwoju. Od 2002 roku nad rozwojem metody pracuje Stowarzyszenie Jogi Iyengara w Polsce. Organizowane są konwencje, warsztaty, egzaminy na poszczególne stopnie nauczycielskie.
System edukacji w jodze Iyengara: po 3 latach udokumentowanej praktyki można starać się być przyjętym na kurs nauczycielski, który organizują upoważnieni do tego nauczyciele. Po roku nauki i pozytywnie zdanym egzaminie z praktyki i nauczania asan otrzymuje się stopień Introductory I (jest to dyplom zaświadczający, że nauczyciel jest w trakcie treningu), a po ukończeniu całego cyklu nauki Introductory II, który jest już dyplomem rejestrowanym w Instytucie Iyengara w Punie.
Na każdy następny stopień ( a jest ich w sumie 13) obowiązują określone zestawy asan do wykonania oraz uczenia przed Komisją składającą się najczęściej z nauczycieli wyższych stopniem. Komisja ocenia stopień zrozumienia pozycji przejawiający się w subtelnej pracy mięśni, skóry, ścięgien i umiejętność ich uczenia.
Na pierwsze osiem stopni nazwanych Intermediate (Indroductory I, II, Junior I, II, III, Senior I, II, III) egzaminują komisje powoływane przez Stowarzyszenia funkcjonujące w danym kraju, kolejne 6 (Advanced Junior I, II, III i Sdvanced Senior I, II, II) jest otrzymywane za bezpośrednią zgodą Instytutu w Punie.
Do prowadzenia kursów nauczycielskich (Intermediate, Juniorskiego) upoważnieni są nauczyciele o określonym stopniu. W programie 3 letniego kursu nauczycielskiego na poziomie Intermediate dużą wagę przykłada się do pogłębienia praktyki, metodyki nauczania, umiejętności używania pomocy. Uczestnicy studiują wybrane Jogasutry Patańdżalego, fragmenty Bhagavadgity oraz Hatha Yoga Pradipiki i Gharanda Samhity. Uczą się anatomii oraz terapii jogą.
Od 2012 r. prawo do używania znaku towarowego Iyengar® i logo mogą mieć nauczyciele posiadający certyfikat, którego spełnienie dookreślone jest w w warunkach posiadania umowy licencyjnej.
Uwaga, osoby, które nie posiadają certyfikatu a zdały egzaminy nauczycielskie mogą informować o tym fakcie na stronach internetowych, pod warunkiem, że strona nie jest związana w jakikolwiek sposób z usługami/towarami dotyczącymi nauczania jogi. Jeżeli chcą zamieścić taką informację np. na stronie szkoły, w której prowadzą zajęcia, powinna być ona opatrzona następującą adnotacją: "nie posiada uprawnień do nauczania jogi według metody Iyengara®".Innymi słowy, od 2012 r. nawet jeśli zdałeś egzamin nauczycielski w metodzie Iyengara ® ale nie nie jesteś certyfikowanym nauczycielem, prawnie nie posiadasz uprawnień do nauczania w tej metodzie.
Informacje na temat metody Iyengara na stroniehttp://joga.org.pl
Kundalini jogawedług systemu Yogi Bhajana to metoda stosunkowo młoda w Polsce ale wzbudzająca duże zainteresowanie. Od 2009 istnieje Stowarzyszenie 3HO Polska, które promuje nauki Yogi Bhajana, organizuje festiwale, koncerty, konferencje i warsztaty, nawiązuje i podtrzymuje kontakty z nauczycielami kundalini jogi na całym świecie.
Kurs Nauczycielski Kundalini Jogi "Nauczyciel Ery Wodnika" powstał pod osobistym prowadzeniem Yogi Bhajana jako trzystopniowy program:
Kurs Nauczycielski Ery Wodnika Poziom 1 - Podstawa i Przebudzenie
Ten poziom zawiera fundamentalne zrozumienie i doświadczenie, że jednostkowa jaźń jest zawsze jednym z Jednością (Ek Ong Kar); zrozumienie charakteru i części człowieka jako istoty ludzkiej i fundamentalnych zasad i praktyk Kundalini Jogi nauczanych przez Yogi Bhajana. Ukończenie tego poziomu czyni cię certyfikowanym instruktorem Kundalini Jogi.Jest certyfikowany przez Kundalini Research Institute (KRI), oferowany jest na całym świecie przez wykwalifikowanych nauczycieli trenerów pracujących w zespołach czy też w ramach swoich szkół jogi.Kurs trwa 220 godzin (9 miesięcy).
Uczestnicy kwalifikowani są pod względem poziomu dojrzałości i chęci zaangażowania, a nie fizycznej sprawności czy zaawansowania w praktyce jogi. Na każdym kursie mile widziane są nowe osoby, wystarczy pójść na kilka lekcji lub jeden weekendowy warsztat, aby poczuć, o co chodzi w tej ścieżce jogi.
Kurs Nauczycielski Ery Wodnika Poziom 2 - Transformacja
Ten poziom zawiera projekcję osobowości (Sat Nam); jest ucieleśnieniem charakteru poprzez słowo i zachowanie; ekspansję i pogłębienie stanu świadomości nauczyciela. Ukończenie tego poziomu daje świadectwo praktykanta Kundalini Jogi.
Na program składa się 5 modułów po 62 godziny ( 5 x 6 dni). Poziom 2 zbudowany jest na fundamentach Poziomu 1. Jest pogłębieniem osobistej transformacji, podstawowych zdolności, charakteru i świadomości nauczyciela Jogi Kundalini.
Kurs Nauczycielski Ery Wodnika Poziom 3 - Realizacja
Ten poziom jest doświadczeniem ekstazy (Siri Wahe Guru) na wszystkich poziomach świadomości. To doświadczenie jest wyrażone w słowach nauczyciela, osiągnięciach, charakterze, seva (pracy bez oczekiwań) i reputacji. Ukończenie tego poziomu treningu czyni cię uznanym i certyfikowanym nauczycielem Kundalini Jogi jak nauczał Yogi Bhajan.
Oprócz kursów nauczycielskich organizowane są kursy typu: Warsztat Numerologii Jogicznej w tradycji Kundalini Jogi wg. Yogi Bhajana, SUPERHEALTH - Jogiczna nauka przełamywania nawyków i uzależnień i inne.
Więcej informacji na temat kundalini jogi oraz nauczycieli tej metody w Polsce na stroniehttp://www.3ho.pl/
W programie są asany, pranajamy, jogiczne odżywianie, krije, medytacja, mantry, filozofia Wedanty, Bhagawad Gita, cztery ścieżki jogi, anatomia i fizjologia. Obecność na wszystkich zajęciach jest obowiązkowa.
Po pomyślnym ukończeniu egzaminu końcowego, uczestnicy otrzymują rozpoznawany na całym świecie certyfikat poświadczający ukończenie Kursu i uprawniający do nauczania jogi, wydanym przez Międzynarodowe Centra Sivananda Joga Vedanta (International Sivananda Yoga Vedanta Centres).
Po ukończeniu podstawowego kursu można uczestniczyć w czterotygodniowym zaawansowanym Kursie dla Nauczycieli (ATTC), który umożliwia adeptom pogłębienie wiedzy duchowej, studiowania filozofii Vedanty i intensywnej praktyki jogi zakończonym egzaminem.
Informacje na temat Sivananda jogi na stronachhttp://www.sivananda.eu/pl/ihttps://www.sivananda.org/
Dużą popularność zyskuje metodaVinyasa krama joga, która nie ma zinstytucjonalizowanych form nauczania. Szkolenia nauczycielskie w podejściu vinyasa krama prowadzą:
Inne kursy nauczycielskie typu "Joga dla dzieci" czy "Joga dla kręgosłupa" itp. są kursami autorskimi, nawet jeśli wydawane są przy tej okazji dyplomy.
Ważne jest to, że "indyjski dyplom" nie jest bezpośrednio uznawany w Polsce. Podobnie jak zawód instruktora rekreacji ruchowej o specjalności hatha jogi w innych krajach.Tak więc, jeśli decydujesz się na kurs nauczycielski wiedz, że robisz to dla własnej satysfakcji i pogłębienia wiedzy nie zaś "dla papierka".
Uprawnienia, certyfikaty to jedno a życie to drugie. W asztanga jodze jest niewielu autoryzowanych nauczycieli a metoda jest bardzo popularna i sporo osób uczy bez autoryzacji. I uczy świetnie.
Obostrzenia w przyznawaniu certyfikacji zniechęciło wielu nauczycieli metody Iyengara do kontynuowania nauki w tym systemie.
Kursy nauczycielskie Sivanady kończy mnóstwo osób ale nie wszystkie uczą, traktując bardziej naukę jako formę doskonalenia się a nie sposób na życie i zarabianie pieniędzy.Bo należy jeszcze dodać, że wszystkie te kursy wymagają sporych nakładów finansowych i zaangażowania.
Nie potrafię rekomendować żadnego z kursów. To nie jest tak, że zniechęcam do uczęszczania na kursy "indyjskie" Wręcz przeciwnie! Aby uczyć, warto "nasiąknąć" wiedza i doświadczeniem starszego, bardziej doświadczonego nauczyciela. Przebywać z nim, obserwować, uczyć się przy nim. Tak uczyli się przez wieki adepci jogi - terminując u guru.
Dobry nauczyciel jogi to wypadkowa osobowości i praktyki przyprawiona nieskazitelnymi zasadami moralnymi - jamami i nijamami. Ale przede wszystkim to ciągła, niekończąca się własna praktyka, niezależnie od tego jak ją rozumiecie.
Dochodzą mnie słuchy, że zawód instruktora jogi czy też nauczyciela jogi jest atrakcyjny, modny i ciekawy. Niewątpliwie. Ale ważne jest też to, że będziesz pracować z ludźmi, będziesz im pomagać, możesz być przez nich traktowany jako wzór. To naprawdę duża odpowiedzialność.
Dlatego warto się zapytać siebie: czy ja naprawdę chce to robić? Czy ja chcę pomagać ludziom? Czy chcę praktykować z oddaniem i żarliwością? Co chce przekazać innym? Co mam im do zaoferowania?
Życzę, abyście nie bali się zadać sobie takich pytań i uczciwie, świadomie, odpowiedzialnie na nie odpowiedzieli.
Justyna MoćkoJustyna@joga-joga.pl
