Astanga joga, czyli osiem płaszczyzn jogi klasycznej. Lesław Kulmatycki
czwartek, 12 marca 2009
Astanga joga jest próbą przełożenia mitów, wierzeń i religii na praktyczny język dochodzenia do tego, o czym te teorie mówią. Każda joga jest tylko drogą i niczym więcej. Reszta zależy od poszukiwacza.
"(...) Szukasz złota, będziesz je miał, szukasz władzy, dojdziesz do niej, szukasz przyjemności, znajdziesz ją, szukasz wyzwolenia, osiągniesz je.Jeśli będziesz zdeterminowany i konsekwentny, to ta droga umożliwi ci na dotarcie do tego czego chcesz. W jakimś tam sensie, każdy z nas praktykuje swoją astanga-jogę. (…)"
Poszukiwacz traw (bajka)Swego czasu żył sobie w Indiach człowiek, który mieszkał ze swoją rodziną we wiosce. Każdego ranka, bez względu na pogodę wybierał się do lasu, aby ściąć trawę a następnie ją wysuszyć i sprzedać na targu. Wszystko, co zarobił przeznaczał na utrzymanie swojej rodziny. Oczywiście trudno mu było związać koniec z końcem, toteż pracował ciężej i dłużej. We wiosce był znany jako Poszukiwacz Traw.
Pewnego ranka, kiedy wchodził do lasu, spotkał tam siedzącego pod drzewem jogina. Przywitali się, wymienili kilka słów o pogodzie i przeszli do swoich zajęć. Za parę dni znowu się spotkali i ponownie chwilę rozmawiali ze sobą. Przy trzecim spotkaniu jogin spytał go, co tak regularnie sprowadza go do lasu. Poszukiwacz Traw odpowiedział, że poszukuje trawy, aby sprzedać i utrzymać rodzinę. Jogin poradził mu, aby wszedł głębiej w las, znalazł uschnięte drzewa, pociął je i sprzedał. Poszukiwacz Traw tak też uczyni i zarobił więcej niż za sprzedaż trawy. Za jakiś czas jogin znów spotkał Poszukiwacza Traw, widział jak ciężko pracuje, podpowiedział mu znowu: idź głębiej!
Ponownie Poszukiwacz Traw udał się jeszcze dalej i odnalazł torf. Ponownie na tym skorzystał, zarobił jeszcze więcej pieniędzy.
Za jakiś czas znowu usłyszał od jogina idź głębiej! Tym razem znalazł żelazo.
Poszukiwacz Traw był coraz bardziej zadowolony, zarabiał coraz więcej, z powodzeniem mógł zaspokoić potrzeby swojej rodziny. Tak powtarzało się jeszcze kilka razy, wprawdzie coraz rzadziej, ale za każdym razem poszukiwacz słyszał od jogina "idź głębiej!".
Gdy zapuszczał się jeszcze głębiej w las, za każdym razem natrafiał na coraz większe bogactwa, miedź, srebro a nawet złoto. Za każdym nowym odkryciem Poszukiwacz Traw zatrudniał kolejnych ludzi, aby pracowali w wydobywaniu bogactw. Kiedy odkrył diamenty, musiał już zajmować się tysiącami spraw. Jogin już go prawie nie spotykał, gdyż Poszukiwacz Traw nie był już poszukiwaczem traw, ale znanym i cenionym przedsiębiorcą. Nie poruszał się sam, ale w asyście innych ludzi, którzy go chronili i ułatwiali poruszanie. Miał bardzo mało czasu dla siebie i dla swojej rodziny. Zaczął źle spać, szybko się denerwował, jego umysł nie nadążał za sprawami. Tęsknił za tym co było.
Pewnego dnia przebywając w rodzinnej wiosce, wymknął się sam z domu i udał w kierunku znajomego miejsca, aby spotkać jogina. Jogin był tam, gdzie miał być. Przywitali się i Poszukiwacz Traw opowiedział mu o swoim sukcesie oraz obawach i niepokojach. Na pytanie co ma robić, usłyszał, że ma "iść głębiej!". Tak też po raz kolejny uczynił. Szedł długo i wytrwale, aż doszedł do niewielkiego wzgórza w środku lasu, na którym postawiony był zgrzebny szałas. Podszedł i przez otwór zaglądnął do środka. Zobaczył znanego sobie jogina, który w ciszy i w bezruchu medytuje.
Nie chciał mu przeszkadzać, ale kiedy po jakimś czasie jogin otworzył oczy, wszedł do środka i ponownie spytał, co mam robić. Jogin się uśmiechnął i mu powiedział "idź głębiej!". Bajka napisana na podstawie tekstu Vijayendry Pratapa
(za: Skywriting, Swami Kuvalayananda Yoga Foundation Newsletter, no.24, 1998)
Podstawowym terminem w tytule wystąpienia jest joga. Zacznijmy więc do próby wyjaśnienia, co też oznacza to słowo. W moim osobistym rozumieniu oznacza drogę, która ułatwia scalenie siebie samego i powrotu do czegoś, co już nieświadomie doświadczałem. Ale pod wpływem różnych okoliczności życiowych doświadczenie to zostało pokawałkowane i rozproszone. Starając się powrócić do tego doświadczenia możemy skorzystać z m.in. z tej drogi, jaką daje joga. I, aby łatwiej można było się na niej poruszać, niezbędne są oznakowania i opisy poszczególnych jej fragmentów.
Na wstępie rodzi się więc pytanie o owo doświadczenie, które ma być na tyle cenne, aby trudzić się w jego odnajdywaniu. Oczywiście to inicjować może kolejne setki czy tysiące pytań. Nie sposób na nie odpowiedzieć od razu.Dla części tych pytań odpowiedź może być tylko bardzo indywidualna i osobista. Dla części nie ma żadnych odpowiedzi, gdyż są one poza możliwością werbalizacji. Pierwsze z brzegu, które dla mnie były w jakimś tam okresie ważne. Co znaczy scalać czy łączyć? Co z czym, kto z kim ma się łączyć? Jak rozpoznać ten stan scalenia? Często słyszałem radę - odpowiedź tych, o których o to pytałem... "idź głębiej". Pytania są jednym z etapów na drodze. Ale jest to wstępny etap. W natłoku setek i tysięcy pytań, możesz nie zauważać odpowiedzi lub podpowiedzi. W ich natłoku możesz też źle je odczytać. W takim wypadku będziesz poszukiwał tylko trawy przez całe życie i będzie ci się wydawać, że to najważniejsze i jedyne co możesz zrobić.
Dlatego też na samym wstępie joga mówi, żebyś przede wszystkim uspokoił umysł. To jest podstawa. Nawet jeśli jest to możliwe, tylko na krótki okres czasu. Ważne to dlatego, że wówczas choćby jesteś w stanie ocenić, co w tych pytaniach jest ważne, a co nie. Dopiero później jest ewentualnie... joga, czyli droga.
Ashta-anga-yoga oznacza tyle co ośmioraka droga jogi. Słowo "anga" jest jednym z najistotniejszych terminów jogi klasycznej, ale też jedną z najważniejszych koncepcji metodologicznych jogi.
W Upaniszadzie Raja-Yoga jest mowa o czterech podstawowych kategoriach (członach) wspólnych dla wszystkich rodzajów jogi. To jest ciało, oddech, medytacja i oświecenie. Różni autorzy i różne szkoły jogi wskazują na różną, niezbędną liczbę członów jogi.W Upaniszadzie Maitrayam (VI,18) opisana jest sześcioraka droga (shad-anga-yoga).
Znane są pięciorakie drogi (panca-dasha-anga-yoga) czy siedmiorakie drogi (sapta-sadhana). Koncepcje te nie wykluczają się, stanowią jedynie dowód na ewolucję i elastyczność jogi.
Astanga joga jest próbą przełożenia mitów, wierzeń i religii na praktyczny język dochodzenia do tego, o czym te teorie mówią. Każda joga jest tylko drogą i niczym więcej. Reszta zależy od poszukiwacza. Szukasz złota, będziesz je miał, szukasz władzy, dojdziesz do niej, szukasz przyjemności, znajdziesz ją, szukasz wyzwolenia, osiągniesz je.
Jeśli będziesz zdeterminowany i konsekwentny, to ta droga umożliwi ci na dotarcie do tego czego chcesz. W jakimś tam sensie, każdy z nas praktykuje swoją astanga-jogę.Astanga joga obejmuje następujące człony: jama, nijama, asana, pranayama, pratyhara, dharana, dhyana, samadhi. Praktykujemy ich albo nieświadomie, albo świadomie.
Nie ma tu nikogo, kto nie praktykowałby yamy, kto nie kierowałby się określonymi regułami w kontaktach z innymi ludźmi i naturą, kto nie przyjmowałaby określonych zasad funkcjonowania w tym świecie. Przykładem może być najważniejsze prawo yamy tj. prawo ahimsy, czyli nie szkodzenia innym.
Nie ma nikogo, kto nie podejmowałby wyzwać niyamy, kto nie stawiałby sobie konkretnych wymogów co do swojego rozwoju. Nie ustalał swoistych wymogów, nakazów czy zaleceń co do swego życia. Każda świadoma, poszukująca osoba taką dyscyplinę będzie sobie narzucać. Tak, jak wymóg sprostaniu saucha, czyli utrzymania czystości i ładu w sensie fizycznym i psychicznym.Nie ma nikogo, kto nie praktykowałby asan lub hatha-jogi, swoistych zabiegów i pozycji jogi, nie dbałby o swoje ciało, nie pielęgnowałby je, chronił, utrzymywał w sprawności i zdrowiu. Nie ma nikogo, kto nie wykonywałby regularnej pranayamy, czyli kontroli energii życiowej. Nie regulował swoich oddechów, nie obserwował ich, nie ingerował w ich rytm i głębokość. Na tym m.in. polega rola tego członu jako czwartego.
Nie ma nikogo, kto nie próbowałby się izolować od bodźców zewnętrznych, czyli wykonywać ćwiczenia pratyahary. Nie próbował wchodzić w stany relaksacji i wyciszenia wewnętrznego.
Nie ma nikogo, kto nie skupiał swoich myśli, czyli czynił dharanę. Koncentracja umysłu, ćwiczenie umysłu w zawężaniu pola obserwacji to zadanie, które wykonywane jest przez każdego z nas codziennie.
Nie ma nikogo, kto nie próbowałby wchodzić w stan zamyślenia czy medytacji, czyli dhyany. Bez wątpienia zatapiamy się w czymś co robimy, co nas bardzo wciąga i interesuje. Stany zapomnienia i przepływu zapewne zdarzają się każdemu z nas.
I pozostaje to, co nazywa się samadhi, co jest swoistym wglądem w istotę rzeczy. Na jakimś poziomie również jest to powszechne doświadczenie. Ale szybko znika i nie pozostawia śladów, dlatego nie możemy uczyć się od takich iluminacyjnych doświadczeń.
Rzecz w tym, że szukamy tego samego na różnych poziomach i różnie to nazywamy. Gdyby tak przeanalizować i się przeglądnąć, to wszystko, co każdy z nas robi w codziennym życiu można przełożyć na praktyki astanga-jogi.
Gdyby nasz Poszukiwacz Traw wiedział o tych wielu poziomach lasu, w który wchodził, to zapewne wiedziałby, że to "głębiej" znaczy również i co innego. Gdybyśmy mieli zmienić tę bajkę i zastanowić się co ewentualnie, to prawdopodobnie zapytałby się siebie samego.No dobrze, cóż mógłbym?... Może mógłbym usiąść przy joginie w czasie jednego z pierwszych spotkań i zatrzymać się w swoich zewnętrznych poszukiwaniach?. Albo, nieco później, gdy byłbym już kontent w chronieniu swoich najbliższych, zadowolić się tym, co miał? Albo jeszcze coś innego mógłbym na jego miejscu.
Bajka jednak doprowadza go do końca poszukiwań swoich traw. Mówi o paradoksie i absurdzie tego poszukiwania. Mówi też o determinacji i nadziei. Nadziei, którą od zarania dziejów człowiek zawsze poszukiwał i którą pielęgnował w różnych wierzeniach, religiach czy rytuałach. Lesław Kulmatycki
Tekst jest na stronie www.akademiazycia.pl
Tekst powstał jako scenariusz wykładu prowadzonego dla Akademii Życia we Wrocławiu w 2002 r.
Tekst jest zapisem wykładu, bez korekty językowej O autorze:
Lesław Kulmatycki, nauczyciel jogi od 35 lat, dr hab. racuje jako profesor na AWF we Wrocławiu. Kieruje Katedrą Nauk Humanistycznych i Promocji Zdrowia, Podyplomowymi Studiami Technik Relaksacyjnych oraz Psychosomatycznych Praktyk Jogi. Studiował nauki w zakresie kultury fizycznej, psychologii, psychoterapii, etyki, jogi, zen-shiatzu w Polsce oraz w Australii i Indiach. Autor prac naukowych o relaksacji i jodze oraz książek: "Classical Yoga Manual", "Stres, joga relaksacja", "Trening relaksacyjny jogi i jego recepcja" "Joga dla zdrowia", "Stres i joga", "Lekcja relaksacji", "Joga nidra". Obecnie kieruje Podyplomowymi Studiami Technik Relaksacyjnych i Podyplomowymi Studiami Jogi. Współpracuje m.in. z Akademią Życia, Pracownią Łagodzenia Stresu oraz Stowarzyszeniem Trenerów i Praktyków Relaksacji "Przestrzeń".
