O czym są Upaniszady. Magdalena Ćwikła

Upaniszady -teksty o treści religijno - filozoficznej jako jedne z pierwszych w historii stawiają pytania o początek wszelkiego bytu i zasady rządzące światem. Teksty te pomagają zrozumieć świat m.in. przy pomocy teorii jedności Brahmana i Atmana.

Trudno jednocześnie zdefiniowac te jednakowe pojęcia, ale Brahman może być rozumiany jako podstawa wszelkiego bytu, przenikająca wszystko istota świata Absolut, Atman zaś daje się interpretować jako jednostkowa dusza indywidualna jaźń, będąca w każdej żywej istocie.

To, że Brahman i Atman są tożsame potwierdza opowieść o Śwetaketu, synu Armuniego, który mimo wielu lat zgłębiania Wed nie posiadł prawdziwej wiedzy, a odsłonił mu ją ojciec.

Takie właśnie ostateczne poznanie powinien osiągnąć człowiek: istnieje tylko jedna panująca nad wszystkim zasada świata, w niej zanurzająca się i dusza i byt. W swoim wnętrzu człowiek jest w stanie pojąc nieskończone wnętrze bytu.

Upaniszady mówią i o prawdziwej istocie rzeczy. Zarówno przykład z solą, jak i z ziarnkiem z owocu figi pokazują, że prawdziwa istota rzeczy pozostaje niewidoczna, ale jest ona wszędzie, w każdym widzialnym elemencie świata ( “z tego najdrobniejszego, o miły, którego nie widzisz; z tego nieuchwytnego, o drogi, pozostało wielkie drzewo figowe").

Teksty te też traktują o naturze człowieka, jego zniewoleniu, znikomości świata oraz o ,,kołowrocie narodzin’’. Rozważania o życiu po śmierci ( wielka przeprawa) pojawiają się m.in. w dialogu Nacziketasa z bogiem śmierci Jamą. Nacziketas wyrzeka się wszelkich bogactw, sławy i wygód w zamian za wiedzę, łaskę poznania. Życie materialne pełne wygód i przyjemności jest bezwartościowe i przemijalne w porównaniu z wiecznym Brahmanem, dlatego mądry człowiek pragnie zbawienia.

Jego osiągniecia nie gwarantują dobre uczynki; te mogą jedynie zadecydować, jaką formę (wyższą czy niższą) przyjmie człowiek powtórnie wchodzący w kołowrót narodzin (Kto wybrał dobre, pójdzie mu na szczęście; chybia ten celu, kto bierze przyjemne).

Właściwa zaś droga osiągnięcia zbawienia to pokuta, powściągniecie się i czyn, jednakże to nie wystarczy bez właściwej wiedzy. Ten kto posiada wiedzę prawną, prawego ducha i jest czysty; o, ten osiągnie owo miejsce, skąd nie odrodzi się już nigdy.

Ten, kto posiadł wiedzę o Brahmanie, sam się nim staje. Warunkiem tego jest ,,uciszenie pięciu zmysłów i szóstego-ducha’’, ,,wyłącznie rozumu’’ tj. wejście na najwyższa drogę.

To przekonanie bezpośrednio nawiązujące do jogi ( potężne zmysłów powściągniecie), która zajmuje się związkami między ciałem, umysłem, świadomością i duchem. Jej podstawowa myśl wyraża się w sądzie, żę człowiek, dochodząc do wewnętrznego spokoju przez koncentracje, medytację i ascezę może osiągnąć wyższy wgląd i stać się wolny. Pierwszym krokiem do wyzwolenia jest uwolnienie się od przywiązania się do rzeczywistości. Dopiero gdy człowiek, realizując etapy najwyższej drogi zgłębi Puruszę- byt nieskończony, wszechobecny i bez skazy, staje się wolny i idzie tam, gdzie nieśmiertelność.

Magdalena Ćwikła

Autorka jest uczestnikiem kursu nauczycielskiego u Romka Grzeszykowskiego w Krakowie (http://www.szkolajogi.com.pl/), prowadzi zajęcia jogi w Sankou