Festiwal z Suryanamaskar 18.02.2013. Krzysztof Stec
czwartek, 21 marca 2013
Każdy, kto przyjeżdża do Indii, wcześniej czy później natrafi na ikonę, obraz, plakat, posąg bądź napisy z imieniem Swami Wiwekananda. Trudno znaleźć Hindusa, który nie byłby dumny z tego narodowego bohatera i chyba najbardziej znanego jogina Indii. To właśnie on w 1896 roku na konferencji w Chicago otworzył oczy świata zachodniego na jogę i na duchowość tego kraju. To dopiero po nim zaczęli pojawiać się szczególnie w USA inni znani mistrzowie jogi i guru rodem z Indii.
Swami Wiwekananda jest autorem wielu ciągle powtarzanych maksym, takich jak: bądź i twórz (Be and make), Połącz to, co najlepsze ze Wschodu, z tym, co najlepsze z Zachodu (Combine the Best of the East with that of the West), czy Obudźcie się, Indie, oświećcie cały świat (Wake up Bharat, Enlighten the World) itp.
Nic więc dziwnego, że kiedy nadeszła 150 rocznica jego urodzin, całe Indie postanowiły uczcić ten dzień bardzo uroczyście. Ten stały, niegasnący zapał do podążania ścieżką wielkich idei rzuconych niegdyś przez Wiwekanandę, postanowiono wyrazić jak Indie długie i szerokie rankiem 18 lutego 2013 roku masowym wykonaniem starożytnej formy Suryanamaskar, po polsku zwanej "Powitanie Słońca". W wielkich i małych miastach w całym kraju, w szkołach, na placach zabaw i na stadionach zebrały się tysiące ludzi; wspólnie praktykowano ten najstarszy chyba system ćwiczeń - wszyscy razem, zsynchronizowani, wykonali tradycyjne 12 powtórzeń klasycznej wersji 12 asan.
Ten żyjący w początkach XX wieku władca małego księstwa o nazwie Aundh, niedaleko Puny, wszystkim swoim poddanym nakazał praktykowanie Suryanamaskar w celu utrzymania sprawności fizycznej i ogólnego zdrowia. W swojej słynnej książce z 1929 roku, noszącej tytuł "Surya Namaskars - Sun Adoration for Health, Efficiency and Longevity", opisał po raz pierwszy znaczenie i technikę tej praktyki.
Dziesięć lat później, w 1939 roku, ukazała się następna jej wersja pod tytułem “Surya Namaskars: The Ten Points to Health". Praktyka Suryanamaskar stała się częścią jogi od niedawna i to głównie ze względu na "wkomponowanie" jej do praktyki jogi przez różnych nauczycieli na zachodzie oraz przez znanego nauczyciela Krishnamacharię, jak i jego dwóch słynnych uczniów, BKS Iyengra oraz Patabhi Joisa.
Z kolei inny, bardzo znany i poważany autorytet jogi, Swami Kuvalayananda, nie uważał Suryanamaskar za część programu ćwiczeń jogi i z tego względu nie stała się ona przedmiotem badań w jego Instytucie Kaivalyadhama w Lonavli. W manuskryptach Hatha Jogi, w których są weryfikowane najróżniejsze techniki i przekazy ustne, tak jak np. opisy asan (pozycji ciała) czy też pranajam (oddechów jogicznych), na próżno by szukać opisu sekwencji Suryanamaskar - można tam znaleźć tylko opisy niektórych pozycji ciała tworzących sekwencję tego ćwiczenia. Z powyższego względu wielu punditów i autorytetów jogi nie uważa Suryanamaskar za starożytną praktykę i łączy jej opracowanie z publikacjami Maharadży z Aundh, Balasaheba Pant Pratibidhi.
Jednak warto wiedzieć, że sam Maharadża wielokrotnie podkreślał, iż on nie wynalazł tej techniki i że ma ona bardzo stary rodowód.
Apa Pant był nie tylko wybitnym mężem stanu, należącym do nowej generacji polityków indyjskich - zrobił wspaniałą karierę dyplomatyczną - ale też interesował się bardzo głęboko duchowością. Za jedną z najbardziej podstawowych praktyk duchowych uważał praktykę Suryanamaskar. Jego marzeniem było, by stała się ona "oficjalnym ćwiczeniem" Indii i fundamentem narodowego programu kultury fizycznej. Ważnym aspektem tej praktyki było jej umiędzynarodowienie - jako symbolicznego języka pokoju mówiącego, iż jest tylko jedno źródło światła i życia, którym muszą się dzielić wszyscy. W tym znaczeniu Surya Namaskar przywołuje Słońce jako uniwersalny fakt istnienia, archaiczny, archetypiczny, który zarazem jest źródłem wszelkiego życia na ziemi - a praktyka Surya Namaskar ugruntowuje te abstrakcje w fizyczności naszego ciała. W tym czasie Apa Pant zaczął współpracować z Polakiem Maurycym Frydmanem, który był bardzo bliskim współpracownikem Mahatmy Gandhiego. To właśnie nasz rodak przekonał ojca Apa Pant, Maharadżę z Aundh, by abdykował i oddał swoją ziemię poddanym. Mimo że księstwo Aundh obszarowo było bardzo małe, jako pierwsze dało przykład innym królom i władcom, by postąpili podobnie. Był więc to pierwszy eksperyment indyjskiej demokracji. W późniejszym okresie dzięki inspiracji Maurycego Frydmana Apa Pant wyruszył na objazd Indii, podczas którego prowadzili razem kampanię alfabetyzacji społeczeństwa. Historyczne źródła podają, że w XVII wieku wielki bohater narodowy Indii, a stanu Maharasztry w szczególności, Śivadźi Maharadż (Shivaji Maharaj), stosował tę technikę w treningu swojej armii powstańców, przygotowując ją do walki przeciwko muzułmańskim najeźdźcom. Liczebnie znacznie słabsi, zmuszeni do działania z ukrycia i stosowania zasad wojny podjazdowej, nie mogli otwarcie trenować swojej sprawności i dlatego właśnie system Suryanamaskar, wymagający nie więcej niż 2 metry kwadratowe powierzchni, tak dobrze się nadawał. Śivadźi Maharadż nauczył się tej techniki od swojego guru, jednego z największych mędrców stanu Maharashtry, Shri Samartha Ramdasa, który z kolei jako młody jogin poznał i wytrwale ćwiczył ją w świętym mieście Nashik nad brzegami rzeki Godavari.
Wspomina o niej w swoim traktacie filozoficznym pt. Dasbodh. Przekazy wspominają, że Ramdas codziennie wykonywał ponad 1200 powtórzeń Suryanamaskar. Nic też dziwnego, że przy tak wspaniałym treningu znacznie mniej liczni partyzanci (Marathowie) wygrywali większość potyczek z dużo silniejszą regularną armią władców mogulskich.
Można znaleźć wersje, które liczą tylko 10 asan, ale też takie, które liczą ich ponad 30 - chociaż należy pamiętać, że tradycyjna forma Suryanamaskar zawsze zawierała 12 pozycji ciała połączonych w jedną płynną sekwencję.
Najpopularniejszą wersją jest tzw. sekwencja Rishikesh series z północno-wschodnich Indii, jej ukryte znaczenie wspaniale opisał Swami Satyananda z Bihar School of Yoga. Jest ona bardzo podobna do wersji opisanej przez Maharadżę księstwa Aundh. Od jednej osoby słyszałem, że naliczył się on ponad 1700 wersji Powitania Słońca, chociaż nie udało mi się w wiarygodny sposób potwierdzić tej informacji.
Krzysztof Stec
Osoby bardziej zainteresowane tą starożytną wedyjską praktyką mogą się bezpośrednio skontaktować z autorem tego artykułu pod adresem Krzysztof.Z.Stec@gmail.com.Poza tym warto wiedzieć, że niedługo ma się ukazać polska wersja książki pt. “Dynamiczne Surjanamaskar - Powitanie Słońca. (Podstawowe zasady i metody)".
