Filozofia jogicznej astrologii - yoga-jyotiṣa. Filip Ruciński
środa, 27 maja 2015
Ogólnie się przyjmuje, że astrologia zajmuje się badaniem wpływu sił kosmosu na życie. Hindusi nazywają ją w sanskrycie "dźjautisza / dźjotisza" (jyautiṣa / jyotiṣa), co rozumie się jako "nauka o światłach".
Zgodnie z tantryczną interpretacją pojęć, czyli tzw. nirwaczaną, dr Śri Brahma Gopal Bhadury, jogin, tantryk i astrolog z Varanasi, słowo jyotiṣa tłumaczy jako "Światło Pana" (jyoti = 'światło', īśa 'Pan, Bóg'. Naucza, że rzeczy niedostępne zmysłom poznaje się, gdy uchwyci się światło odległych gwiazd, planet i Słońca. Jest ono inteligencją przyrody i formuje naszą świadomość. Nasza indywidualna świadomość także do niej należy i ma taką sama naturę. Dżjotisza jest praktyką doskonalenia stałego połączenia z tym światłem. Skutkiem jest pełnia życia i rozumienie prawideł przyrody poprzez intuicyjne poznanie. Jogin-astrolog doświadcza kosmicznego Światła, które przenika i rozświetla wszystko jako nieodłączne od własnego 'ja' i 'ja' każdej innej duszy.
Niektórzy astrologowie, jak np. pandit Dilip Kumar Vaidya z Varanasi, taką astrologię określają pojęciem joga-dźjotiszy.W rzeczywistości jest to praktyka jogi, która wychodzi z filozoficznych założeń astrologii. Joga-dżjotisza jest właściwą astrologią - bez jogi astrologia traci swój sens. W astrologii najważniejszy jest CZAS, dlatego nazywa się ją 'nauką o Czasie'. Czas zaś przejawia się poprzez różne rytmy.
RYTMY wyznaczane są ruchem poszczególnych ciał niebieskich wokół Słońca (właściwie w odniesieniu do Ziemi, z konieczności musimy tu przyjąć geocentryzm). Zgodnie z filozofią dźjotiszy biorytmy są rezonansem rytmów ciał niebieskich. Ten rezonans jest także podstawową ekwiwalencji zauważanych w przyrodzie (także np. kojarzeniem mowy polega na istnieniu ekwiwalencji), i opisywanych przez traktaty tantryczne. Te ekwiwalencje są mniej lub bardziej rzeczywiste, ale w ponieważ nie jesteśmy ich świadomi, możemy je wywołać poprzez tzw. bhawanę, czyli wywołanie doświadczenia czegoś już istniejącego poprzez samo wyobrażenie tego, np. przez bhawanę czucia dwóch punktów jako jeden punkt - w ten sposób 'harmonizujemy' ze sobą np. poszczególne części ciała, wprowadzając wzajemny rezonans. Ucząc się astrologii i wykonując precyzyjne wyliczenia astrologiczne horoskopów, nabywa się pewnego wzorca wyczucia CZASU na podstawie cykli w kosmosie, wyznaczanych przez planety. Następnie te analogiczne cykle rozpoznaje się również w ciele. A potem z łatwością widzi się także u innych. W ten sposób jogiczna astrologia daje wiedzę, jakiej nie daje żadna inna nauka - rozwija intuicyjne poznanie i pozwala stworzyć harmonię między makrokosmosem i mikrokosmosem. Stąd powiada się w jodze: yathā piṇḍe tatā brahmāṇḍe 'tak jak w ciele, tak w kosmosie'. Cykle Słońca wpływają na nasze życie, co do tego nikt nie ma wątpliwości. One przecież wyznaczają podstawowy bieg czasu: dzień i noc, pory roku itd. Wiele osób, zwłaszcza tych, którzy prowadzą życie intelektualne, zauważa, że fazy Księżyca również wpływają na stan umysłu i ciała.
Człowiek podczas pełni księżyca jest bardziej łagodny, więcej myśli, mniej działa, ma jasne myśli i kolorowe sny.
Praktyka dźjotiszy polega nie tylko na poznaniu w sobie tych subtelnych rytmów, ale i obserwacji wydarzeń w przyrodzie, i życiu w zgodzie z nimi a także obsewacja zależności życia społeczeństw od tych zgodności z przyrodą. W traktatach Warahamihiry, wybitnego astrologa i astronoma, żyjącego między I w p.n.e. a IV w n.e., znajdują się ustępy poświęcone meteorologii i przyrodoznawstwu.
Wszystkie zjawiska przyrody są przedmiotem zainteresowania astrologa. Od samoświadomości, czyli związku tego światła świadomości z otaczającą przyrodą, innymi ludźmi, zależy stopień rozumieniu tego, co nie jest bezpośrednio dane zmysłom. My przecież nawet o emocjach innych ludzi wcale nie wnioskujemy (wbrew tezie niektórych filozofów) - czujemy je naturalnie na skutek tego, że na pewnej płaszczyźnie jesteśmy ze sobą tożsami. Ta tożsamość, to wspólne Światło.
Dlatego nie dziwi mnie fakt, że w Indiach spotkałem osoby, które pierwszy raz widzianej osobie trafnie powiedzieć o jej życiu, nawet nakreślając jej sytuację rodzinną. Bo według jogicznej dźjotiszy wszystko jest ze sobą połączone, a światło świadomości ukazuje także te wszystkie związki. Nie ma już wtedy nawet potrzeby zaglądania do horoskopu.
Na dźjotiszę składają się trzy dziedziny:
1. Siddhanta (siddhānta) czyli teoria. Obejmuje ona zagadnienia astronomiczne, meteorologiczne i naukę o przyrodzie. Podstawowym dziełem z siddhanty jest "Teoria słoneczna" (Sūrya-siddhānta) napisana w sanskrycie najpóźniej w IV w. n.e. przez Warahamihirę, jednego z największych uczonych indyjskich. Warahamihira wywodził się ze zbraminizowanych kapłanów scytyjskich (tzw. magasów).
2. Matematyka (gaṇita)
3. Astrologia prognostyczna (phalita-jyotiṣa), możliwa dzięki powiązaniu siddhanty i matematyki z konkretnym życiem.
W Indiach praktykuje się sześć rodzajów astrologi prognostycznej:
1. Astrologia 'urodzeniowa' (jātaka), tj. prognozowanie z horoskopu, czyli wyrysowanego symbolicznie układu nieba w chwili urodzenia. Jest to najbardziej rozpowszechniona forma astrologii prognostycznej.
2. Samhita (saṁhitā) - prognozowanie za pomocą ksiąg takich jak "Kompendium Bhrygu" (Bhṛgu-saṃhitā) czy "Kompendium Paraśary" (Parāśara-saṃhitā). Są to zbiory tysięcy horoskopów wraz z opisami, wśród których każdy może znaleźć swój własny układ planet. Do tego rodzaju prognozy należy m.in. sławna "biblioteka liści palmowych" w Bangalore. W Indiach jest zaledwie kilka miejsc, gdzie przechowywana jest Bhrygusamhita, gdzie można poszukać własnego horoskopu. Wiadomo mi, że dwa takie miejsca są w Varanasi (jeden z nich to dom Bhadurich), a jeden w Saharanpurze.
3. Praśna (praśna). Znaczy dosłownie "pytanie". Jest to prognozowanie z horoskopu sporządzonego na czas, w którym zostało zadane pytanie. Do praśny zalicza się każdy system prognostyczny lub sposób prognozowania, w którym odpowiada się tylko na konkretne pytanie.
4. Tadżyk (tājika) - jest to system pozwalający ułożyć kalendarz przepowiedni na rok do przodu. Pewne jego metody weszły do indyjskiej astrologii z Persji i Tadżykistanu, stąd nazwa.
5. Muhurta (muhūrta), dosł. 'godzina', polega na wyznaczaniu pomyślnej pory na rozpoczęcie ważnego działania czy planowanego wydarzenia. W Indiach stosuje się przy wyznaczania pomyślnej pory ślubów, świąt, wydarzeń rodzinnych, otwieraniu działalności gospodarczej, rozpoczęcia podróży itd.
6. Ramala (ramala) - jest systemem wróżenia z kropek i kresek, otwarcia i blokowania, i przypomina chiński I-czing. W systemie tym 16-postaciowy diagram układa się z oczek wyrzuconych kości. Podstawowym traktatem jest "Dziewięć klejnotów Ramali" (Ramala-navaratna), obszerne dzieło przetłumaczona na j. polski przez autora niniejszego artykułu, ale jeszcze nie opublikowane.
Astrologia prognostyczna obejmuje także trzy działy pomocnicze:
1. Samudrika (sāmudrika) czyli prognozowanie ze znamion na ciele, linii papilarnych, fizjonomii itp. Jest odpowiednikiem chiromancji.
2. Śakuna (śakuna) czyli wróżenie z omenów w przyrodzie, takich jak zachowanie się zwierząt (ptaków, mrówek, jaszczurek), także z pogody itp.
3. Praśna - czyli odpowiadanie na zadane pytanie na podstawie analizy aktualnej chwili zadanego pytania. Patrzy się wówczas na oznaki oraz sporządza horoskop danej chwili. Z praśny korzysta się, gdy nie można ustalić godziny urodzenia.
W Indiach znany jest także system prognozowania z przepływu oddechu. Stosują go przede wszystkim jogini i znany jest jako svarayoga. Wywodzi się z jogi, dlatego że długotrwała obserwacja oddechu pozwala wyodrębnić w nim różne cykle, będące odpowiednikami różnych cyklów życiowych. Bieg oddechu nie tylko odzwierciedla stan fizyczny i emocjonalny człowieka, ale przede wszystkim jego stan świadomości. Podstawowym dziełem mówiącym o swarajodze jest "Pojawienie się tchnienia Śiwy" - Śivasvrodaya, dostępna także w przekładzie z sanskrytu na język polski (tłumaczenie Anna Rucińska, pt. "Starożytna nauka o oddechu").
Jak widać, sposobów przewidywania jest bardzo dużo. Bystry obserwator i znawca dżjotiszy jest w stanie prześwietlić drugą osobę swoją intuicją. Zawód astrologa nie ogranicza się do zabaw we wróżby. Polega na całościowej poradzie przed podjęciem ważnej decyzji życiowej bądź w poszukiwaniu pomocy w trudnej sytuacji. Autorytet astrologa wypracowuje się latami. Hindusi z astrologami współpracują, tzn. nie powinien dla nich być wyrocznią, tylko życzliwym doradcą, z którym rozmawia się otwarcie po to, by podjąć decyzje w kwestiach nie możliwych do rozstrzygnięcia za pomocą logiki.
I na koniec jedna uwaga. Astrologia wedyjska nie jest fatalistyczna. Los i wysiłek - to są dwa czynniki, które kształtują życie człowieka. Uwarunkowania losu - to czyny i wydarzenia przeszłe, nie mamy na nie wpływu, bo już minęły i zostawiły swój skutek; wysiłek - to kreowanie przyszłości. Razem w połączeniu są teraźniejszością. Tak jak stwierdza to znana strofa sanskrycka:
"Tak jak auto z jednym kołem nie jest w stanie się poruszać,tak bez wysiłku człowieka los pisany się nie ziści."
Dlatego astrologia indyjska jest poradą, dotyczącą CZASU. Należy się radzić, jaki kiedy jest właściwy moment do podjęcia ważnego działania i decyzji. Bowiem zgodnie z powiedzeniem astrologów to CZAS jest tym, co sprawia, że coś się dzieje, albo nie:
Kālaḥ karoti balābalam - "Czas sprawia, że jest siła lub jej nie ma".
Siłą czasu się rodzimy i siłą czasu umieramy. Nie od formy czynu zależy jego skuteczność, ale od tego, kiedy go wykonujemy. Sercem praktyki jogi (też Patańdźalego, księga IV) jest zrozumienie, czym jest CHWILA. Skupienie na chwili i działanie TERAZ jest rzeczywistym skupieniem. Obserwująć siebie i przyrodę, z konieczności skupiamy się na chwili. I to jest praktyka jogicznej astrologii.
Bibliografia:
Babkiewicz, Andrzej: "Indyjska horoskopia urodzeniowa na przykładzie tekstu Bryhatparasiarahory (Bṛhat-parāśara-horā). Studia indologiczne t. 14 (2007), Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2007: 5-58.
Filip Ruciński, filolog literatury indyjskiej, kulturoznawca, współzałożyciel Fundacji Vivaswan na rzecz kultury i nauk indyjskich (www.vivaswan.pl). Organizator wyjazdów kulturoznawczych do Indii i kursów języków indyjskich (hindi, sanskryt), a także tłumacz tych języków. W latach 2011-2015 prowadził ćwiczenia z sanskrytu dla studentów indologii na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego"Obecnie uczestniczy w przygotowaniach do Międzynarodowej Naukowej Konferencji Jogi i Ajurwedy w Sulisławiu i pierwszego Międzynarodowego Festiwalu Jogi i Ajurwedy, również w Sulisławiu, w dniach 20 - 26.06.2016 r. Spotkanie z braćmi Bhadury: Jayantem, lekarzem ajurwedycznym, nauczycielem Bhrygu jogi oraz Hemantem Bhadury, astrologiem.
Możliwe spotkanie i kurs podczas Międzynarodowego Festiwalu Jogi i Ajurwedy.
Artykuł pochodzi ze strony Artykuł pochodzi ze strony Fundacji Vivaswan poświęconej nauce i kulturze indyjskiej
