Witamina A w jedzeniu
środa, 11 marca 2009
Witamina A bierze udział we wszystkich zasadniczych funkcjach organizmu - nie na darmo stoi na czele witaminowego alfabetu. Jej wpływ na zdrowie człowieka jest zadziwiający. Jest "strażnikiem, stojącym u wrót naszego ciała". Jest niezbędna dla urody, wpływa na wygląd skóry. Jest konieczna dla utrzymania w dobrym stanie nabłonka skóry i błon śluzowych. Jednym z pierwszych objawów jej niedoboru jest "gęsia skórka" występująca na ramionach, w okolicy łokci, na nogach. Witamina A przeciwdziała również złuszczeniu śródbłonków naczyń krwionośnych oraz dróg żółciowych i moczowych.
Niedobór witaminy A ma znaczący wpływ na czynności gruczołów płciowych. Może powodować kłopoty z menstruacją, a u mężczyzn z płodnością. Ma również duże znaczenie w profilaktyce nowotworowej, wspiera pracę serca, pomaga w regulacji ciśnienia. Wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi.
Dzienna dawka tej witaminy dla człowieka zdrowego wynosi 5000 j.m.Witamina A jest magazynowana w wątrobie (ok. 95 %). Jej nadmiar jest toksyczny. Objawem nadmiaru jest pękanie i krwawienie warg, odstawanie naskórka, swędzenie skóry, suchość włosów, bolesne obrzmienia kości długich.
Niedobór tej witaminy objawia się różnie. Do najczęściej spotykanych należy tzw. "kurza ślepota", czyli złe widzenie w ciemności, światłowstręt, pieczenie oczu, osłabienie wzroku. Już w starożytnym Egipcie i Chinach leczono ślepotę zmierzchową podając chorym potrawy z półsurowej wątroby, która jest dobrym źródłem tej witaminy. Witamina A pochodząca z produktów roślinnych jest nazywana prowitaminą A, czyli karotenem. Już w początkach XIX wieku odkryto, że najlepszym źródłem karotenu jest marchew.
Stopniowo odkryto, że witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach a nie w wodzie i że w warunkach beztlenowych nie szkodzi jej niemal wcale ogrzewanie. Fatalnie zaś wpływa na nią jełczenie. Jest to proces oksydacyjny (utleniający), a że bardzo przyspieszają go promienie słoneczne, więc witamina A łatwo ulega zniszczeniu na świetle. Dlatego masło powinno być przechowywane w ciemnym opakowaniu, śmietana w plastykowych, nie przepuszczających światła butelkach.
Zwykłe procesy kulinarne niszczą witaminę A na ogół nie bardziej niż w 10 %. Jednak bardzo długie ogrzewanie na wolnym ogniu w odkrytym naczyniu może znacznie zmniejszyć jej zawartość w produkcie.
Doskonałym źródłem tej witaminy są żółtka jaj, owoce i jarzyny o żółtym i pomarańczowym odcieniu oraz ciemnozielone liście warzyw. Ponadto ekstrahuje się ją z wątroby ryb morskich, która jest najbardziej skoncentrowanym źródłem tego składnika.
Oto wykaz produktów o wysokiej zawartości karotenu:
| tran | 60000 j.m |
| marchew | 15000 j.m |
| natka pietruszki | 13000 j.m |
| szczaw,jarzębina | 13000 j.m |
| szpinak | 10000 j.m |
| kapusta włoska | 5600 j.m |
| rzeżucha | 4250 j.m |
| sałata | 3200 j.m |
| śliwki suszone | 2000 j.m |
| dynia | 1600 j.m |
| pomidory | 850 j.m |
| groch | 800 j.m |
| grzybki kurki | 800 j.m |
| ser biały tłusty | 800 j.m |
| śmietana | 700 j.m |
| brzoskwinie | 750 j.m |
| morele | 700 j.m |
| kapusta biuała | 630 j.m |
| fasolka szparagowa | 450 j.m |
| śliwki świeże | 370 j.m |
| jeżyny | 300 j.m |
| groszek zielony | 200 j.m |
