Nagietek lekarski

Dawniej, liście nagietka spożywane były jako warzywo bogate w minerały i witaminy m.in. A i C. Świeże płatki są wyśmienitym dodatkiem do sałatki, a z suszonych możemy przygotować np. lecznicze napary i kojące skórę kosmetyki. Moc rośliny łagodzi m.in. stany zapalne skóry, żołądka, wątroby i jelit, pomaga przy dolegliwościach kobiecych, wspiera układ immunologiczny. Koszyczki kwiatów nagietka poleca się zbierać do końca września :-)

Calendula officinalis L. - jest gatunkiem rośliny jednorocznej z rodziny astrowatych. Ten ozłocony słońcem kwiat, przywędrował do nas, najprawdopodobniej, z rejonów śródziemnomorskich lub Iranu. W Polsce doczekał się nawet swoich nazw lokalnych: na Mazurach zwą go 'Pazurkami', w Małopolsce "Paznokietkami', w Wielkopolsce zaś 'Miesięcznicą'. Z powodzeniem rozrasta się w przydomowych ogródkach, urozmaicając swym pomarańczowym lub żółtym odcieniem kwieciste kobierce.

Jak podaje, w swojej recepturze na zatrucie z 1150 roku, Hildegarda z Bingen: "Kto by zjadł truciznę, albo gdy kogoś chciano otruć, niech zaparzy nagietka w wodzie, wyciśnie go i ciepły położy na żołądek. Nagietek truciznę rozrzedzi i wypędzi z wnętrzności. Potem niech chory zagotuje wino i wrzuci doń trochę nagietka, a to znowu zagotuje i wypije. W ten sposób z jego ciała wyjdzie wszystko, co było trucizną, albo przez nos, albo w ślinie wykasłanej i wyplutej". - Choć od tamtej pory trochę wody w rzece upłynęło, nie można odmówić tej zacnej roślinie cennych właściwości, z których czerpać możemy najintensywniej późnym latem i jesienią - kiedy kwiaty najpełniej słońcem się mienią. ;-)

Nagietek kwitnie od czerwca do września i wówczas właśnie najlepiej zbierać koszyczki jego kwiatów. Od dawien dawna słynie jako roślina lecznicza, a pierwsze pisemne wzmianki o jego zastosowaniu w medycynie, pochodzą z XII wieku. Równie ochoczo wykorzystywany był w kosmetyce i kuchni (jest wyśmienitym dodatkiem do sałatek, zup i ciast).

Kwiecie nagietka najlepiej zbierać w słoneczne południa - kiedy poranna rosa zdąży się ulotnić, a płatki są w pełnym rozkwicie. Przy planowaniu zbiorów, warto pamiętać, że kwiaty nagietka są wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności powietrza - zamykają się gdy nadchodzi ciemność lub opady deszczu. Do celów kulinarnych można również zbierać liście rośliny.

Właściwości

Nagietek jest niezwykle uniwersalną rośliną leczniczą i kosmetyczną. W jego składzie zawarte są: saponiny, alkohole triterpenowe, a także ich estry, karotenoidy, sterole, flawonoidy, kumaryny i ceny olejek eteryczny. Płatki kwiatu, kumulują w sobie kwasy organiczne, gorycze, żywice, związki śluzowe, poliacetyleny, polisacharydy, witaminę C i sole mineralne. Tak szeroki wachlarz substancji aktywnych o ich wysokim stężeniu, pozwala na wszechstronne zastosowanie. Roślina, m.in.:

• leczy stany zapalne skóry i jamy ustnej,
• przyspiesza gojenie się ran,
• łagodzi uszkodzenia: kontuzje, stłuczenia, obtarcia, owrzodzenia,
• pomocna przy żylakach odbytu, ranach pooperacyjnych, odmrożeniach, oparzeniach, wysypkach skórnych,
• wspomaga funkcjonowanie wątroby,
• stymuluje układ immunologiczny,
• zwiększa odporność organizmu,
• pomocny przy rewitalizacji po chorobie,
• jest skutecznym środkiem bakteriobójczym i przeciwzapalnym (przeciw rzęsistkom, a nawet we wczesnych stanach nowotworowych po konsultacji z onkologiem),
• leczy stany zapalne spojówek i regeneruje przemęczone oczy,
• zapobiega wysuszeniu gałek ocznych i łagodzi podrażnienia narządu wzroku,
• wewnętrznie przy nieżycie żołądka i jelit (szczególnie w przewlekłych i opornych na inne leki wrzody żołądka, dwunastnicy i wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego),
• leczniczo w stanach zapalnych dróg żółciowych wywołanych infekcją,
• po przebytym wirusowym zapaleniu wątroby lub jej uszkodzeniu przez trujące związki m.in. toksyny grzybów itp.,
• pomocniczo podaje się roślinę wraz z odpowiednio dobranymi lekami w: nieoperacyjnych postaciach nowotworu żołądka, stanach przednowotworowych przewodu pokarmowego - w tym długo utrzymującym się zapaleniu błon śluzowych, owrzodzeniach z krwawieniami,
• reguluje cykl miesiączkowy pomagając w zaburzeniach menstruacji, którym towarzyszy ból, zawroty głowy i ogólne osłabienie,
• łagodzi dolegliwości klimakterium.