Po co nam potrzebny magnez?

Byle drobiazg wyprowadza cię z równowagi, źle śpisz i czasem łapią cię bolesne skurcze łydek? A może uskarżasz się na drganie powiek i ciągłe zmęczenie? Wypadają ci włosy, łamią paznokcie, masz mdłości? To objawy, które mogą wskazywać na wiele chorób. Więc zanim zaczniesz biegać do lekarzy i martwić się, sprawdź, czy nie masz niedoboru magnezu.

Magnez stabilizuje funkcje układu nerwowego i usprawnia pracę szarych komórek. Biorąc udział w przemianie węglowodanów, białek oraz tłuszczów, warunkuje dostawę energii do tkanek i komórek organizmu, zwłaszcza do wrażliwych na jej niedobór komórek nerwowych mózgu. Zmniejsza też ich nadpobudliwość, działając na organizm uspokajająco. Poprawia pamięć i myślenie.

Jest odpowiedzialny za sprawne działanie układu naczyniowo-sercowego. Okazuje się, że mieszkańcy okolic, w których występuje twarda woda (zawiera dużo magnezu) znacznie rzadziej umierają na zawał serca. Naukowcy przypuszczają, że gdyby wszyscy pili taką wodę, liczba zgonów zmniejszyłaby się nawet o ok. 19 proc. Magnez nie tylko zapobiega chorobom serca, ale wspomaga ich leczenie. Podaje się go dożylnie osobom po zawale (przeciwdziała powstawaniu skrzepów oraz niebezpiecznej arytmii). Jeśli w organizmie występuje niedobór magnezu, ściany naczyń krwionośnych mogą się obkurczać, a to prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi. Dlatego osobom z nadciśnieniem tętniczym zaleca się jedzenie produktów bogatych w magnez.

W połączeniu z wapniem i witaminą D buduje kości i zęby, zapobiegając osteoporozie. Pod warunkiem, że dostarczy się go organizmowi dwa razy mniej niż wapnia. Jeśli więc jesz dużo produktów będących kopalnią magnezu albo zażywasz suplementy, musisz też zwiększyć w diecie ilość wapnia. Brak równowagi osłabia działanie obu pierwiastków.

Poprawia trawienie, przeciwdziała tworzeniu się kamieni w nerkach, reguluje pracę tarczycy oraz rozszerza drogi oddechowe, wspomagając leczenie astmy i zapalenia oskrzeli. Chroni też organizm przed pierwiastkami toksycznymi (np. ołów, kadm, rtęć) znajdującymi się w warzywach i owocach pochodzących z terenów skażonych. Reguluje on także napięciemięśni, pomaga w leczeniu kontuzji, przewlekłego zmęczenia i fibromialgii.

Łagodzi dolegliwości związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego i bóle menstruacyjne. Prawdopodobnie może również zapobiegać migrenom (nawet je leczyć) oraz cukrzycy typu II i chronić przed powikłaniami tej choroby.

Bierze udział w połowie wszystkich reakcji chemicznych, zachodzących w naszym organizmie (na 600 reakcji magnez uczestniczy w 300). Jego znaczenie jest nie do przecenienia, a zapotrzebowanie u dorosłego człowieka wynosi 300-400 mg dziennie. I zwiększa się przy większym wysiłku fizycznym, podczas stresu, okresu ciąży i karmienia. Rzadko dostarczamy sobie dzienną normę, zwłaszcza przy coraz szybszym i bardziej stresującym tempie życia. Do tego dochodzi kawa, herbata, alkohol, których spożywanie wypłukuje magnez z organizmu oraz skutecznie utrudnia jego wchłanianie. Środki antykoncepcyjne oraz niewydolność nerek także przyczyniają się do trudności z przyswajaniem magnezu.

Niedobór magnezu - objawy

U zdrowych osób, które dobrze się odżywiają, duży niedobór pierwiastka stwierdza się rzadko. Pewne czynniki mogą jednak utrudnić jego przyswajanie: nadużywanie alkoholu, zażywanie środków odwadniających, przewlekłe biegunki. Na duży deficyt narażone są osoby z cukrzycą, zespołem wadliwego wchłaniania, odżywiane dożylnie, bardzo odwodnione.

Komu grozi niedobór magnezu?

Przede wszystkim uczniom, studentom oraz tym, którzy intensywnie pracującą umysłowo. Pracownicy fizyczni również mogą się uskarżać na objawy związane z niedoborem magnezu, a jeśli jeszcze narażeni są na stres można być prawie pewnym, że problem leży w braku tego pierwiastka.

Panie w ciąży i w okresie menopauzy powinny polubić kaszę gryczaną, która zawiera sporo magnezu.

Jak diagnozować?

Kiedy widzimy u siebie objawy niedoboru magnezu, udajemy się do lekarza, który daje nam skierowanie na badania krwi. Po otrzymaniu wyników, okazuje się, że magnez jest w normie, a mimo to odczuwamy bóle i źle się czujemy. Skąd ta rozbieżność?

Okazuje się, że badanie krwi na obecność magnezu nie jest miarodajne. We krwi poziom magnezu zazwyczaj utrzymuje się na stałym poziomie, co stanowi zaledwie 3 promile z ogólnej puli tego pierwiastka w organizmie. Badanie krwi pokaże tylko sprawność mechanizmów, które regulują pracę układu krwionośnego, więc dobry wynik krwi nie wskaże nam problemu.

Dla zobrazowania tej dysproporcji wystarczy wspomnieć, że 60% magnezu znajduje się w kościach i mięśniach. Lepszym badaniem na sprawdzenie poziomu magnezu jest przebadanie włosów, gdzie stężenie pierwiastka jest pięćdziesięciokrotnie wyższe. Wówczas otrzymamy wynik prawdziwy i możemy podjąć środki zmierzające do naprawy tego stanu rzeczy.

Jak zwiększyć przyswajalność magnezu?

Magnez znajdziemy w całym mnóstwie produktów spożywczych, ale musimy pamiętać o ich odpowiednim łączeniu z produktami bogatymi w wapń oraz witaminę B6, które pomogą w przyswajaniu tego cennego pierwiastka. Wchłanianie magnezu utrudnia środowisko zasadowe (np. soki owocowe), alkohol, nasycone kwasy tłuszczowe, nadmiar wapnia i fosforu ale jest lepiej przyswajany w środowisku kwaśnym.

Objawy i skutki nadmiaru

Nadmiar magnezu może wywołać nudności oraz biegunkę, a przy dużym przedawkowaniu także trudności w oddychaniu, zawroty głowy czy śpiączkę. Zdarza się to rzadko, ponieważ im więcej go w organizmie, tym słabiej jest wchłaniany, a nadmiar minerału usuwają nerki. Jednak przyjmując suplementy, trzeba stosować się do zaleceń podanych na ulotce, a w razie wątpliwości lepiej porozumieć się z lekarzem.

Chorujesz na nerki? Uważaj na magnez

Chorzy na nerki nie powinni brać magnezu bez skonsultowania się z urologiem. Może on też zmniejszyć skuteczność leczenia tetracyklinami. Dlatego lekarz musi wiedzieć, że przyjmujemy preparaty z magnezem.

Naturalne źródła magnezu

Głównym źródłem magnezu są produkty zbożowe, zwłaszcza kasza gryczana. Dużo go w warzywach strączkowych (fasola, ciecierzyca, groch, soja), orzechach, owocach morza, kakao i czekoladzie. Sporo magnezu zawierają kasze jęczmienne, ciemne pieczywo, groszek, szpinak, ryby, żółte sery i banany.

Niewielką ilość - pozostałe warzywa i owoce, mleko, jajka, ryż, podroby, białe pieczywo.

Więcej magnezu jest w produktach pochodzących z gospodarstw ekologicznych.

Dobrym źródłem magnezu mogą być również wody mineralne, zwłaszcza wysoko zmineralizowane, i "twarda" woda pitna. Musimy też pamiętać o tym, że nie wystarczy przyjmowanie zalecanej dawki magnezu, to nie zlikwiduje jego niedoborów. Należy dostarczyć go tyle, żeby uzupełnić braki w tkankach i zapobiec dalszej redukcji - najlepszą dawką będzie ok. 600 mg dziennie.

Zawartość magnezu w 100 g wybranych produktów

• kakao (16 proc.) - 420 mg
• kasza gryczana - 218 mg
• fasola biała - 169 mg
• czekolada gorzka - 165 mg
• orzechy laskowe - 140 mg
• płatki owsiane - 129 mh
• natka pietruszki - 69 mg
• chleb żytni razowy - 64 mg
• banan - 33 mg
• makrela - 30 mg
• brokuły - 23 mg

Źródło: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.

Z jedzenia przyswajamy 30-40 proc. magnezu. W przeciętnej diecie najwięcej magnezu dostarczają produkty zbożowe (do 45 proc.).

Magnez - dawkowanie. Zalecane dzienne spożycie magnezu

◦ niemowlęta - 30 mg

◦ dzieci - od 5. miesiąca życia do 1. roku życia - 70 mg

◦ dzieci: od 1. do 3. roku życia - 80 mg; od 4. do 9. roku życia - 130 mg;

◦ chłopcy: od 10. do 12. roku życia - 240 mg; od 13. do 18, roku życia - 410 mg;

◦ dziewczęta: od 10. do 12. roku życia - 240 mg; od 13. do 18, roku życia - 360 mg;

◦ mężczyźni: od 19. do 30. roku życia - 400 mg; >31 lat - 420 mg;

◦ kobiety: od 19. do 30. roku życia - 310 mg; 31 lat - 320 mg;

◦ kobiety w ciąży: <19 lat: 400 mg; >19 lat - 360 mg;

◦ laktacja: <19 lat: 360 mg; >19 lat: 320 mg;