Jogasutry i Jogabhaszja. Klasyczna joga indyjska w tłumaczeniu Leona Cyborana. Recenzja Justyna Moćko
sobota, 25 października 2014
W 1986 r po raz pierwszy ukazała się książka Jogasutry i Jogabhaszja. Klasyczna joga indyjska w tłumaczeniu Leona Cyborana. Pamiętna granatowa okładka, twarda oprawa. Nakład już dawno został wyczerpany i PWN w tym roku ponownie wydał tą kanoniczną pozycję. Wydanie drugie jest nieco zmienione.
Jogasutry, na które często powołują się praktykujący jogę to zbiór aforyzmów na temat praktyki i filozofii jogi przypisywanych Patandżalemu. Istnieje co prawda wątpliwość czy autor Jogasutr tak faktycznie się nazywał, ale jeśli przyjmiemy to za fakt, pojawia się kolejna niejasność.Wg , autora Joga Encyklopedia znanych osób o nazwisku Patandżali było kilku w historii myśli indyjskiej. Jeden był słynnym gramatykiem, drugi napisał ważne dzieło dotyczące badan rytualnej literatury wedyjskiej, trzeci był znanym nauczycielem sankhji - ortodoksyjnego systemu filozofii indyjskiej. Żadna z tych postaci nie jest najprawdopodobniej tym, który stworzył Jogasutry, choć tradycyjnie uważa się, autor Jogasutr i gramatyki to ta sama osoba. Jak widać, w przypadku autorów dzieł wiekopomnych jest problem z ustaleniem tożsamości - na gruncie europejskim mamy podobny problem - nie wiemy, czy Szekspir w ogóle istniał i czy był autorem dramatów.
Tak czy tak, wiadomo, że Patandżali nie jest twórcą jogi tylko kodyfikatorem praktyk, które od niepamiętnych czasów funkcjonowały w Indiach. Dokonał pewnej systematyzacji i opisu tego, czym zajmowało się wiele pokoleń
1. samadhi pada ( o skupieniu, kontemplacji) 51 sutr
2. sadhana pada (o ścieżce jogi, praktyce) 55 sutr
3. wibhuti pada ( o zdolnościach i mocach) 55 sutr
4. kaivalja pada ( o wolności i wyzwoleniu) 34 sutry
Cztery rozdziały odpowiadają podziałowi na cztery kasty, cztery stadia życia, cztery
Jogasutry są wyrażone poprzez bardzo oszczędne zdania lub niekiedy pojedyncze wyrazy, gdzie nierzadko zamiast podmiotu jest zaimek, a w całym dziele występują 4 czasowniki, łącznika "jest" też się nie stosuje. Można odnieść wrażenie, że pisane były przez kogoś, kto w maksymalnym skrócie dokonał notatek dla osób dobrze zorientowanych. Pisane w sanskrycie, hermetycznym, mało precyzyjnym językiem nie są łatwe do tłumaczenia. Stąd istnieje konieczność interpretacji. A właściwie każde tłumaczenie to już
Najstarszym i najistotniejszym komentarzem jest Jogabhaszja przypisywana Vjasie. Przez niektórych badaczy uważane za najbardziej wyróżniające się dzieło na temat jogi, gdyż komentarz jest bardzo bogaty w treść
Najbardziej znanym polskim tłumaczeniem i interpretacją Jogasutr jest przekład z oryginału (z sanskrytu) dokonany przez Leona Cyborana (1928-1977), który był filozofem i indologiem. Skończył ekonomie wrocławską filozofię ze specjalizacją z psychologii oraz filologię indyjską na Uniwersytecie Warszawskim. Jogą klasyczną interesował się będąc w Indiach, gdzie jako interpretator starożytnych artykułów spotkał się z dużym uznaniem wśród joginów i wybitnych uczonych indyjskich. Pracę doktorską napisał na temat: "Purusza - byt podmiotowy w Jogasutrach", natomiast przekład Jogasutr i Jogabhazjii miał być pracą habilitacyjną. Zginął w wypadku samochodowym nie kończąc swojej rozprawy.Jego spuścizną naukową zajął się Wiesław Kowalewicz doprowadzając do wydania tłumaczenia. Wykonał ogromną pracę, gdyż tekst był niekompletny, przypisy niepełne, a on z notatek, publikacji odtworzył całość.
W drugiej części książki jest tłumaczenie oryginalnych tekstów sanskryckich uzupełnione o słownik wraz z indeksem.
Mając przygotowanie i językowe i filozoficzne Cyboran przełożył na język polski sutry z niezwykłą dokładnością i sumiennością. Tłumacz w sposób pełny oddał oryginalny charakter tekstu, co widać po dwustopniowym przekładzie. Najpierw znajdujemy sutryczny w swym charakterze przekład dosłowny, następnie rozszerzony, bliższy językowi polskiemu, zawierający odniesienia do oryginału oraz uzupełnienia i wersje alternatywne związane z pewną zmiennością tekstu. Dalej do każdej sutry dołączony jest komentarz Jogabhaszja przypisywany Wjasie. Na końcu umieszczony został fragment nieukończonego przez autora tłumaczenia Wiwarany - komentarza do Jogasutr autorstwa Śankary, jednego z największych filozofów hinduskich i niezwykle ciekawe posłowie do drugiego wydania Piotra Balcerowicza omawiające problemy z tytułem, autorem dzieła.
Książka "Jogasutry Jogabhaszja" nie jest lekturą łatwą, miłą i przyjemną. Ale konieczną w biblioteczce każdego jogina.
Nie tylko dlatego, że jest to jeden z najpopularniejszych tekstów z filozofii indyjskiej na Zachodzie.
Nie tylko dlatego, że sutrami operują nauczyciele tacy jak Kriszmacharia., B.K.S Iyengar, (który dokonał przekładu i interpretacji Patandżalego), Patthabi Joice.
Nie tylko również dlatego, że jest to jedyny polski przekład z
Ale przede wszystkim dlatego, że po prostu trzeba je znać, aby rozumieć, czym jest nauka płynąca z jogi.
Justyna MoćkoJustyna@joga-joga.pl
Organizujemy Konkurs. Wygraną są trzy egzemplarze książki. Zapraszam do zapoznania się z regułami konkursu;-)
