Rozpoznawanie potęgi umysłu poprzez samoobserwację

Życie dla większości ludzi to trwanie w iluzji własnych myśli. Rzadko kiedy udaje się wykroczyć poza wąski, stworzony przez umysł i uwarunkowany przez przeszłość, osobowy sens istnienia. W każdym człowieku istnieje natomiast wymiar istnienia, daleko głębszy niż myśl. To esencja tego, kim się jest. Można to nazwać obecnością albo całkowitą uważnością.

Jeśli życiem kieruje ego, nieświadomie zadajemy ból sobie i innym. Dlatego trzeba szukać wewnętrznego wymiaru w sobie, który jest poza myślą. Miłość, radość, twórcza ekspresja i trwały pokój, pojawiają się w życiu właśnie poprzez uważną obecność — czyli poświęcanie każdej czynności całkowitej uwagi. Rozpoznając, że myśli pojawiające się w umyśle, to po prostu myśli oraz bycie świadkiem swoich mentalno-emocjonalnych reakcji, stwarzamy warunki, aby ten wymiar w nas się obudził.

Często mamy tendencje do interpretowania (albo nawet nadinterpretowania) własnego lub cudzego życia, osądzania czyjegoś zachowania lub sytuacji, biorąc je za prawdę, podczas gdy jest to nic więcej jak jedynie punkt widzenia, jedna z wielu możliwych perspektyw. Rzeczywistość zaś jest jedną niepodzielną całością, w której wszystkie rzeczy współistnieją ze sobą, i w której nic nie istnieje samo z siebie i dla siebie. Głęboka wiedza, która jest prawdziwą mądrością, budzi się przez prosty akt obdarzania kogoś lub czegoś pełną uwagą.

"Od dzieciństwa jesteśmy uczeni badania i sprawdzania przedmiotów w zewnętrznym świecie. Ten system edukacji zwraca umysł na zewnątrz. Psychologia jogi sprawia jednak, że stajemy się świadomi siebie na wszystkich poziomach, i w ostatecznym rozrachunku pomaga nam osadzić się w naszej prawdziwej naturze — spokoju, szczęściu i błogostanie. Medytacja jest systematyczną, wewnętrzną metodą, która pomaga nam poznać kolejno wszystkie warstwy i na samym końcu — samo centrum świadomości." - Śri Swami Rama

Duża część nauki o medytacji skupia się na metodach radzenia sobie z każdym ze sposobów, w jaki umysł zbacza z drogi, wraz ze wszystkimi powodami i motywami, dla których umysł odpływa i traci skupienie. W medytacji zaczynasz przyglądać się, w jaki sposób funkcjonuje twój umysł. Dlatego medytacja jest tak potężnym narzędziem, służącym do rozpoznawania potęgi własnego umysłu. Medytacja to przeniesienie uwagi do wewnątrz, to samoobserwacja.

Pierwszy stopień medytacji wiąże się z uświadomieniem sobie tego chaotycznego i rozproszonego umysłu, co otwiera drogę do rozpoczęcia pracy nad swoimi słabościami. "Myśli schowane w umyśle podświadomym są jak kurz zamieciony pod dywan — tak naprawdę wcale nie znikają. Nie kontrolujesz ich, ale łańcuch skojarzeń, który uwalniają, wciąż wpływa na twoje zachowanie. Proces medytacji przypomina proces psychoterapii, ponieważ pozwala postawić wrażenia ukryte zazwyczaj w nieświadomości przed świadomym umysłem, dzięki czemu można je przeanalizować i kontrolować. Możesz świadomie podejmować działania, zamiast reagować ślepo w oparciu o myśli pogrzebane w twojej nieświadomości. Kiedy myśli docierają do świadomości, tracą napędzającą je siłę. Myśli, które niczemu nie służą, można usunąć z umysłu całkowicie."

Powszechnie wiadomo, że wszystkie ścieżki jogi mają na celu uspokojenie umysłu, gdyż uważa się, że jednostka może osiągnąć stan swojej prawdziwej jaźni ("ja") tylko wtedy, gdy umysł będzie wyciszony. Umysł otumaniony wędrującymi myślami (efektywnymi lub nie) nie jest w stanie uchwycić znaczenia bezosobowej natury rzeczywistości.

Spinoza powiedział, że "im lepiej umysł zrozumie swoje własne siły i porządek natury, tym łatwiej będzie mógł uwolnić się od rzeczy zbędnych".

Niektóre systemy jogi próbują osiągnąć stan uspokojenia umysłu poprzez proces wasanakszaja, czyli eliminację wasan (dżniana-joga, bhakti-joga, karma joga i dhjana-joga), inne poprzez pranaspandana, czyli odcięcie impulsów pranicznych (mantra-joga, hatha-joga, laja-joga i radża-joga). Ścieżki drugiej grupy są określane jako śakti-joga lub kundalini-joga, gdyż zmierzają do przebudzenia kundalini, potencjalnej mocy, która podobno spoczywa w uśpieniu w każdym człowieku. Zgodnie z tradycją, gdy dwie powyższe ścieżki są traktowane łącznie, nazywa się je maha-jogą, czyli Wielką Jogą. Oczywiście nie należy trzymać się podziałów, w praktyce najwięcej korzysta się z kombinacji obydwu tych grup praktyk.

Patańdżali również zaleca wyważoną kombinację powyższych elementów. Zaleca na początek z jednej strony praktykę jam i nijam, ale także asan i pranajam. Gdy dzięki procesowi krija-jogi zmniejszy się oddziaływanie klesi (uciążliwości umysłu tj.: awidja -niewiedza — błędne pojęcie o naturze rzeczywistości, asmita — poczucie osobowego "ja", raga — przywiązanie, dwesza — awersja oraz abhiniwesa — błędne utożsamianie się z własnym ciałem) na umysł, łatwo już będzie je wyeliminować na dalszym etapie poprzez metody pracy z psychiką zgodne z dhjana-jogą. Klese, z którymi należy sobie poradzić w pierwszej kolejności to raga i dwesza, poprzez kultywowanie stanu powściągliwości umysłu.

Poprzez stosowanie się do jam oraz nijam, określanych jako wrata, składamy sami przed sobą uroczystą decyzję, aby zachowywać się w pewien konkretny sposób, który ma na celu pomóc nam w stopniowym dochodzeniu do postawy wairagja (beznamiętności) oraz wiweka (zdolności rozróżniania).

Nasz intelekt może nie być w stanie od razu zrezygnować ze swoich utartych ścieżek, ale wytrwałość na pewno się opłaci. W jodze nazywa się to bhawana, co dosłownie oznacza "powracanie do umysłu, świadomie, nieustannie", czyli stale powtarzane sugestie.

Mistrz zen, Shunryu Suzuki często tłumaczył swoim uczniom, że nie sztuką jest osiągnąć oświecenie, lecz, że cała trudność polega na zachowaniu umysłu początkującego. Często mówił im: "W umyśle początkującego jest wiele możliwości, w umyśle eksperta — parę."

Tak więc obserwacja swojego umysłu za pomocą medytacji to początek drogi, która prowadzi do bardziej dynamicznej drogi — medytacji w każdej czynności, bycia uważnym i świadomym otaczającego świata i siebie w nim. Ale na początku medytowanie w pozycji siedzącej jest rytuałem, szczególnym czasem na zwiększenie intensywności praktyki. Musisz opanować rytuał, zanim będziesz mógł odpowiednio rozszerzyć go na życie powszednie.

Bibliografia:

1. "Mowa ciszy" Eckhart Tolle

2. "Joga - indyjski system leczniczy" Swami Kuvalayananda, S.L. Vinekar

3. "Medytacja - psychologia jogi w praktyce" Swami Ajaya

4. "Siła spokoju" Dan Millman