Joga - gimnastyka czy filozofia? Za co Zachód pokochał jogę.

Jeśli w sondzie ulicznej zapytamy przechodniów czy wiedzą co to jest joga, prawdopodobnie większość odpowie twierdząco. Jedni powiedzą, że to forma gimnastyki, jak stretching i pilates, inni skojarzą jogę z hinduizmem i buddyzmem, jeszcze inni określą ją jako metodę rozwoju osobistego. Ci ostatni będą najbliżej prawdy o , ale jakąś część racji będą mieli wszyscy.

Sanskryckie słowo " jest wartością ponadnarodową i ponadreligijną - jest to rozbudowany i precyzyjny system osobistego rozwoju polegający na jednoczesnym doskonaleniu ciała, umysłu i ducha.

Z terminem " zostały zebrane i usystematyzowane w II wieku naszej ery przez mistrza Patandżali, wielkiego mędrca tamtych czasów. Jego traktat "Jogasutry" to podstawowy tekst źródłowy opisujący metodę stopniowego rozwoju świadomości człowieka, aż po osiągnięcie stanu "samadhi" - czyli stanu nadświadomości, oświecenia, połączenia z Boskością, z Wszechświatem, z Absolutem. Późniejsze teksty źródłowe rozwijają i opisują różne praktyki jogiczne - istnieje wiele szkół i tradycji przekazu.

Świat zachodni odkrył w latach 70-tych, kiedy młode pokolenie zaczęło kontestować skrajnie konsumpcyjny styl życia swoich rodziców, który towarzyszył wzrostowi gospodarczemu po II wojnie światowej. Wraz z ruchem hippisowskim opartym na idei wolności, wspólnoty i pacyfizmu, młodzi ludzie zaczęli szukać sensu życia i duchowości - a nie znajdując odpowiedzi w dogmatycznej i zinstytucjonalizowanej tradycji chrześcijańskiej - zwrócili się ku filozofii Wschodu, która wydawała się znacznie bardziej odpowiadać wyznawanym przez nich wartościom. Jednymi z pierwszych popularyzatorów wschodniej duchowości na Zachodzie byli The Beatles i inni artyści tamtych lat.

Pokrótce Patandżali tak opisuje ośmiostopniową drogę rozwoju człowieka prowadzącą do osiągnięcia stanu "samadhi":

1. YAMA - przestrzeganie podstawowych zasad moralnych

Są to uniwersalne zasady, które z grubsza powinny odróżniać człowieka od zwierzęcia i na których opiera się większość religii oraz cała świecka etyka, a mianowicie:

Ahimsa - czyli nie krzywdzić, nie używać przemocy

Asteya - czyli nie kraść

Satya - czyli nie kłamać, żyć w prawdzie

Brahmacarya - czyli powściągać instynktowne żądze

Aparigraha - czyli nie skupiać się na gromadzeniu, nie być chciwym

2. NIYAMA - przestrzeganie podstawowych założeń indywidualnej samodyscypliny

Założenia te również mają zadziwiająco wiele wspólnego z regułami wielu religii i zaleceniami całkiem współczesnych psychologów.

Sauca - czystość, w rozumieniu ciała i umysłu, unikanie szkodliwych używek, niezdrowego jedzenia i negatywnych myśli

Santosa - zadowolenie z tego co mamy, zachowanie spokoju umysłu

Tapas - zapał, wysiłek, wytrwałość w dążeniu do celu

Svadhaya - obserwacja swoich reakcji, zachowania, emocji, badanie, samokształcenie

Isvara pranidhana - poddanie się doświadczeniom życia, przyjmowanie rzeczywistości

Uniwersalne zasady moralne, wskazówki dotyczące samodyscypliny i samodoskonalenia są niezbędnym fundamentem właściwej, przynoszącej korzyści praktyki. Rozwijanie w sobie 5 yam i 5 niyam pozwala żyć w zgodzie ze sobą i w harmonii z otoczeniem.

3. ASANA - praktykowanie pozycji jogi

Ćwiczenie asan czyli pozycji to właśnie ta "gimnastyka", z którą joga jest powszechnie kojarzona na Zachodzie. Asany wzmacniają mięśnie, uelastyczniają stawy, dodają energii poprzez przyspieszenie przemiany materii i przepływu płynów ustrojowych, oczyszczają organizm na poziomie fizjologicznym dzięki masowaniu organów wewnętrznych. Pomagają rozwijać świadomość ciała, są sztuką samoobserwacji, poznawania własnych ograniczeń i pracy z nimi na fizycznym poziomie. Właściwa praktyka daje poczucie stabilności, spokoju, psychicznej równowagi i siły wewnętrznej, odblokowuje emocjonalne napięcia spowodowane stresem.

4. PRANAYAMA - czyli kontrola oddechu

Pranajama to ćwiczenia oddechowe integrujące ciało i umysł. Powinny być praktykowane po opanowaniu pewnego poziomu w wykonywaniu asan. Kontrola i różne sposoby oddychania dopełniają procesu samooczyszczania i usuwania napięć z ciała.

Kolejne stopnie rozwoju świadomości człowieka to:

5. PRATYAHARA - powściągniecie zmysłów

6. DHARANA - koncentracja

7. DHYANA - medytacja

8. SAMADHI - owoc praktyki, stan nadświadomości, zjednoczenie z Boskością

i stan samadhi wynikają z osiągnięcia perfekcji w pierwszych czterech.

Nawet jeśli u podstaw zachodniego zainteresowania leżała fascynacja jej duchowym aspektem, szybko na pierwszy plan wysunęły się jej "efekty uboczne" wynikające z ćwiczenia asan i pranajamy - czyli szybka poprawa zarówno formy fizycznej jak i stanu psychicznego.

Spowodowało to eksplozję popularności tej formy ćwiczeń jako remedium na wady postawy, bóle kręgosłupa oraz stres i napięcie psychiczne wszechobecne w zachodnim świecie. Natychmiastowa poprawa formy fizycznej i psychicznej - odczuwalna już po kilku pierwszych sesjach - to w tej chwili główna motywacja, którą kierują się ludzie stawiający swoje pierwsze kroki na . Wielu na tym poprzestaje, ale zdarza się też, że kierując się na początku jedynie chęcią schudnięcia, człowiek zaczyna "przypadkiem" zmieniać dietę, nawyki, zachowanie, potem światopogląd i w końcu całe dotychczasowe życie… na lepsze, pełniejsze, dające znacznie więcej satysfakcji.

W ostatnich dziesięcioleciach joga niewątpliwie cieszy się coraz większą popularnością na Zachodzie. W USA i w Europie Zachodniej regularnie ćwiczy może nam dać na zupełnie innych poziomach życia.

- podobnie jak praktyka Tai Chi czy Qi Gong - również coraz bardziej popularnych form ćwiczeń o chińskim rodowodzie.

, zyskamy takie wartości jak spokój, wewnętrzną stabilność, zdolność do prawdziwej miłości i przebaczenia.

Paradoksalnie, to właśnie dzięki metodom , chrześcijańska nauka o powszechnym miłowaniu bliźniego ma szansę wyjść spoza sfery czystej teorii i stać się naturalną częścią naszego codziennego doświadczenia.