Joga T. Krishnamacharyi i koncepcja vinyasa kramy. Maciej Wielobób
wtorek, 9 lutego 2010
Tirumalai Krishnamacharya, często nazywany "ojcem współczesnej jogi" był reformatorem starożytnej nauki jogi. Poprzez swoje niesamowite oddanie praktyce jogi, jak również niebywałą erudycję, przywrócił blask jodze, nieco zapomnianej w Indiach.
Wykształcił wielu wybitnych nauczycieli, z których najbardziej znani są B.K.S. Iyengar i K. Pattabji Jois, ale tak naprawdę sedno jego nauczania przekazuje 3 nieco mniej znanych nauczycieli: syn mistrza T.K.V. Desikachar, Śrivatsa Ramaswami (który studiował 33 lata z Krishnamacharyą) i A.G. Mohan (18 lat z K.).Tych 3 uczniów "późnego" Krishnamacharyi jest najbardziej reprezentatywnych dla nauczania "ojca współczesnej jogi". Oczywiście różnią ich pewne szczegóły nauczania, np. Ramaswami jest zdecydowanie bardziej ortodoksyjny w kontekście budowania sekwencji asan, a Mohanji i Desikachar budują raczej proste sekwencje w kontekście terapeutycznym, Desikachar nie odwołuje się bezpośrednio do koncepcji vinyasa kramy, która z kolei jest sednem nauczania Ramaswamiego i niezwykle istotnym wątkiem u A.G. Mohana. Jednak mimo tych różnic wyraźnie daje się zauważyć, że stanowią ten sam nurt praktyki jogi i główne koncepcje tego nurtu da się zawrzeć właśnie w idei vinyasa krama (Desikachar choć bezpośrednio nie odwołuje się do nazwy vinyasa krama, pracuje wg tych samych reguł praktyki). Jak pisze Srivatsa Ramasawami w swojej książce "The Complete Book of Vinyasa Yoga": "Sanskrycki termin vinjasa pochodzi od przedrostka vi, który oznacza zmienność i przyrostka nyasa, który oznacza ‘w ramach ustalonych parametrów’. Te parametry (…) zawarte w Jogasutrach Patańdżalego to:
* stabilność (…),
* wygoda - (…) radość i relaksacja w pozycji,
* płynny i długi oddech."
Fundamentalną ideą vinyasy jest zatem integracja ruchu, oddechu i uważności.
W wywiadzie, który przeprowadziłem w pierwszej połowie 2008 roku z Gurujim Srivatsą Ramaswamim, powiedział: "Vinyasa Krama jest metodą praktyki asan i ich wariantów w różnych zakresach ruchu skupionych wokół pewnych dobrze znanych pozycji. Według tradycji Sri Krishnamacaryi, ruchy wykonywane są powoli z oddechem płynnie towarzyszącym ruchowi. Ruch musi być zsynchronizowany z oddechem, a umysł podąża za oddechem, dzięki czemu umysł, oddech i ruch są w idealnej harmonii. Zjednoczenie ciała i umysłu dzieje się dzięki oddechowi, który możnaby tu porównać do uprzęży. Jest 10 podstawowych sekwencji, które biorą swój początek od pozycji stojących takich jak Tadasana, Trikonasana, od asan siedzących takich jak Paścimottanasana i Padmasana, od pozycji odwróconych jak Sirsasana i Sarvangasana etc. Jest ponad 700 vinyas, które były nauczane przez Krishnamacaryę. Praktyka Vinyasa Krama pozwala, aby całe ciało pracowało - wszystkie stawy, więzadła i mięśnie, w ten sposób system jest zaprojektowany. Gdy towarzyszy temu głęboki oddech, wewnętrzne mięśnie klatki piersiowej, brzucha i dna miednicy oraz organy wewnętrzne także uczestniczą w ćwiczeniach."
Odpowiadając na inne pytanie, uzupełnia: "Termin vinyasa nie ogranicza się w Indiach tylko do jogi. Jest używany w wielu innych sztukach takich jak muzyka, taniec, poezja… W rzeczywistości, według tradycji indyjskiej joga jest uważana za jedną z 64 klasycznych gałęzi sztuki. Ponieważ piękno i wdzięk asan jogi uwypuklają się w pełni w Vinyasa Kramie, jest ona sztuką. Vinyasa Krama wydobywa pełne bogactwa rozmaitych asan i ich wariantów, podczas gdy jeśli ktoś praktykuje od niechcenia kilka asan to dla niego praktyka mogłaby się wydawać jedynie obowiązkiem. To, że praktyka asan jest sztuką nie oznacza wcale, że nie przynosi korzyści. Jak wyjaśniłem w poprzednim pytaniu, metoda vinyasy daje szeroki wybór asan i ich wariantów, więc jest możliwe dobranie vinyas dla indywidualnych potrzeb."Poniżej załączam kilka opracowanych przeze mnie zasad, które mogą poprowadzić do lepszego rozumienia Vinyasy w praktyce.
Zanim rozpoczniesz praktykę obserwuj swój oddech - czy jest płytki czy głęboki, długi czy krótki, czy wdechy różnią się od wydechów, czy pojawiają się przerwy / pauzy w oddechu; czy oddech jest miękki czy twardy etc. Gdy poznasz swój oddech wydłużaj go, ale przede wszystkim spraw, by był bardziej miękki. Srivatsa Ramaswami zaleca, aby zacząć od następującej długości: wdech 5 sekund i wydech przynajmniej, tyle samo, zdążając do wykonywania ostatecznie w każdej pozycji 1-2 oddechów na minutę. Niektórzy nie są w stanie jednak wydłużyć oddechu nawet do 5 sekund, wówczas oddech należy wydłużać do momentu, aż nie spowoduje to napięcia. W asanach i przejściach między asanami niech to oddech prowadzi ciało i umysł, nie odwrotnie.
Często jest tak, że przyjmujemy za wszelką cenę kształt pozycji i później próbujemy zmusić oddech, aby wszedł w tę pozycję. Nie rób tego! Wejdź do pozycji na tyle, na ile możesz swobodnie oddychać i stabilnie stać. Dopiero wtedy wykorzystaj oddech do zbudowania pozycji. Wdechy będą wydłużać w pozycji i otwierać, wydechy - albo rozluźniać (np. w skłonach w przód) albo wspomagać zwarcie się w pozycji (np. w ćaturanga dandasanie). Niech oddech wprowadzi Cię do pozycji i tworzy dynamikę pozycji. Bądź uważny - bezstronnie obserwuj wszystkie wrażenia pochodzące z ciała, umysłu i oddechu.
Nie oceniaj - tylko obserwuj przepływ wrażeń, zupełnie tak jakbyś bez wyrazu patrzył na chmury przepływające po niebie, leżąc w lecie na trawie w parku. Nie próbuj zatrzymywać żadnych wrażeń, ale też nie rozpatruj zbytnio ich treści. Pozwalaj, żeby wpływały do systemu ciało-umysł-oddech, przepływały przez ten system i wypływały z niego. Gdy będziesz uważny w ten sposób, po jakimś czasie zorientujesz się, że powstaje coraz mniej wrażeń (wrażeń z ciała, wrażeń związanych z oddechem, wrażeń umysłowych - myśli i emocji), a Ty - wolny od napięcia - pozostajesz w centrum, które jest ciszą. Aby zachować stabilność w asanie, cały czas pozostawaj w kontakcie z podstawą pozycji.
Gdy tracisz równowagę, nie wchodź dalej w pozycję, poczekaj aż będziesz stabilny. Równowagi i stabilności poszukuj tylko w podstawie pozycji. Gdy chwiejesz się - nie machaj rękami, tylko po prostu skontaktuj się z podstawą pozycji (np. z przodem stopy, na której stoisz). Utrzymuj uważność, unikaj koncentracji na jednym punkcie.
Praktykując asany, bądź uważny w takich sposób, jak opisałem to wcześniej. Gdy koncentrujemy się tylko na jednym punkcie to zazwyczaj wzrasta napięcie w tym miejscu. W praktyce asan poszukujemy uwolnienia ciała, oddechu i umysłu od napięcia, stąd staramy się rozprzestrzenić naszą koncentrację jak najszerzej, aby obejmowała wszelkie zjawiska zachodzące w naszym organizmie, oddechu i umyśle. Szukaj coraz większego relaksu w asanach, uwolnienia od napięcia.
Unikaj pracy na siłę. Pamiętaj - masz już sporo napięcia, po co produkować dalsze w praktyce jogi. W praktyce szukaj rozluźnienia, porzucaj napięcie. Stosuj metodę inteligentnych kroków, dążąc do postawionego celu.
Praktyka zawsze musi mieć cel - krótkoterminowy (konkretna sesja asan/pranajamy) i długoterminowy (miesiąc, rok, kilka lat...). By nie pracować siłowo ze swoim organizmem i umysłem należy zbudować system inteligentnych kroków, który pozwoli osiągnąć cel. (Np. Długość Twojego normalnego oddechu w asanach wynosi 2 sekundy wdech - 3 wydech, a pragniesz zrobić 5 sekund wdech - 5 sekund wydech - to nie rzucasz się od razu na docelową długość, a z początku wyrównujesz wdech i wydech, a potem stopniowo wydłużasz po sekundzie obserwując czy nie powstaje napięcie aż osiągniesz założony cel. Oczywiście może się okazać, że osiągnięcie celu trzeba rozłożyć w czasie. To podejście można zastosować do osiągnięcia jakichkolwiek celów - zarówno w pracy z ciałem, oddechem, jak i z umysłem.). A.G. Mohan uważa właśnie "metodę inteligentnych kroków" za zasadniczy wątek vinyasa kramy (obok pełnej synchronizacji oddechu z ruchem, o której szerzej pisałem już na łamach portalu joga-joga). Strona www poświęcona jodze Krishnamacharyi: http://www.vinyasajoga.pl
--
Maciej Wielobób jest pedagogiem terapeutą, nauczycielem jogi. Największy wpływ na jego praktykę miało nauczanie Śrivatsy Ramaswamiego i A.G. Mohana, dwóch długoletnich uczniów Śri T. Krishnamacharyi. W Krakowie prowadzi swoją szkołę jogi, gdzie prowadzi zajęcia, warsztaty i seminaria. Prowadzi również warsztaty w innych miastach w Polsce, jak również popularyzuje jogę poprzez swoje artykuły i kształci nauczycieli w zakresie vinyasa krama jogi.
Strona www: http://maciejwielobob.pl
Blog: http://www.joga-blog.pl
