Oddech życia. Anna Jawor

Czy zdajemy sobie sprawę z wagi zaczerpniętego przez nas pierwszego wdechu? Okazuje się, że nasz poród jest początkiem jakości naszego oddechu w przyszłości i bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na dalsze życie. Narodziny są niesamowitym wydarzeniem, gdzie noworodek zmienia całkowicie swoje środowisko. Towarzyszące temu bodźce na płaszczyźnie fizycznej jak i emocjonalnej mogą determinować w określony sposób nasze zachowanie, sposób bycia, stan psychiczny czy postawę.

"…Cierpienie, złe samopoczucie, niestabilność ciała i nierównomierny oddech to symptomy towarzyszące rozproszeniu świadomości"

"…Również przez kontrolowany wydech lub obserwację zatrzymania oddechu po wydechu ucisza się świadomość…"

Jogasutry Patandżalego Rozdział pierwszy - O skupieniu (samadhi)

Gdy pojawia się zagrożenie, strach, mocny stres albo kiedy jesteśmy bardzo ostrożni całe ciało się spina i wstrzymujemy oddech. Nieświadome zatrzymanie oddechu to wzorzec, aby zapobiec niechcianym uczuciom, ukryć emocje lub zatrzymać myśli, zdarzenia, aby przemyśleć. Powtarzalne i nieświadome reakcje mają tendencję do przechodzenia w stan chroniczny. W przypadku oddechu jest to tylko zatrzymanie częściowe, ponieważ wiele osób magazynuje pewną objętość powietrza w dolnym obszarze klatki piersiowej. Drugim obszarem o małej aktywności oddechowej są szczyty płuc. Żebra, leżące bezpośrednio pod obojczykiem i wysoko w zagłębieniu pachy, stanowią nieodkryte terytorium, gdyż większość z nas nie porusza lub nie czuje najwyższych żeber. Szczyty płuc dochodzą w górę do tych obszarów, dlatego powinniśmy pozyskać umiejętność poruszania nimi swobodnie przy każdym oddechu. Jeśli w naszym ciele istnieją ograniczenia na szczycie i u podstawy klatki piersiowej, to nie doświadczyliśmy pełnego wdechu.

Jednym ze sposobów na pełny oddech jest skoncentrowanie się na wydechu. Gdy zbliżasz się do końca swojego normalnego wydechu, pozwól, aby jeszcze więcej powietrza opuściło płuca. Nie oznacza to wypychania powietrza na zewnątrz przy pomocy brzucha, lecz należy odprężyć klatkę piersiową, zwłaszcza w obszarze szczytowych i najniższych żeber. Możesz położyć ręce na dolnych żebrach, tuż powyżej brzucha i poczuć ruch tych żeber podczas oddechu z koncentracją na wydechu. Wydech staje się aktywną częścią cyklu oddechowego, a wdech zachodzi spontanicznie.

W dorosłym życiu mamy tendencję do oddychania klatką piersiową lub brzuchem. W przypadku brzusznego toru oddychania przepona porusza się w górę i w dół, a zwiększona objętość powietrza akomodowana jest w brzuchu. W przypadku oddychania piersiowego przepona również porusza się w górę i w dół, ale w mniejszym stopniu. Oddychanie brzuszne wycisza i skupia energię w dole ciała i dlatego ten wzorzec pasuje do . Oddech piersiowy przesuwa energię w górę, w kierunku bardziej aktywnego wzorca zachowania. Pożądany stan to osiągnięcie równowagi pomiędzy tymi dwoma typami oddechu a więc zrównoważone połączenie oddechu gdzie brzuch wydłuża się a klatka piersiowa rozszerza. Spójrzmy również na kręgosłup, gdzie wszystkie ze 186 stawów poruszają się z każdym oddechem. Podczas wykonywania wdechu ma on tendencję do wydłużania się, gdyż zmniejsza się wygięcie jego krzywizn. Kiedy wydychamy powietrze ciało wraca z powrotem do normalnych wygięć w kręgosłupie.

Oddychanie zazwyczaj funkcjonuje na obrzeżach naszej świadomości przez cała dobę, gdzie możemy wybrać sposób w jaki oddychamy, jednakże przez większość czasu oddychamy "automatycznie". stawiają na wybór, ponieważ odkryli wartość świadomie regulowanego oddechu, oddychania równomiernego i przeponowego, hiperwentylowania dla specjalnych celów i wstrzymywania oddechu na życzenie.

Każda komórka w ciele musi oddychać -pobierać tlen, spalać, wydzielać energię i oddawać dwutlenek węgla. Wszystkie zagadnienia dotyczące systemu oddechowego mają związek z ruchem tlenu i dwutlenku węgla. Drogi oddechowe prowadzą od nosa i ust do płuc. Płuca posiadają właściwą sobie elastyczność i pozostają napełnione powietrzem wewnątrz klatki piersiowej, tylko dlatego, że wiernie naśladują zmiany w objętości klatki piersiowej, która rozszerza się i kurczy. Przy wykonaniu oddechu aktywnością wykazują się trzy główne grupy mięśni oddechowych: mięśnie międzyżebrowe, mięśnie brzuszne i przepona oddechowa. Przyjrzyjmy się teraz różnym rodzajom oddychania, aby zrozumieć korzyści, jakie za sobą niesie kontrola oddechu oraz świadomie wybrać oddech do specyficznej pracy w asanach jak i w życiu codziennym.

Oddychanie piersiowe należy rozpatrzeć w dwu scenariuszach; dobroczynnym i zarazem wzmacniającym oraz hamującym, który notorycznie stosowany może spowodować fizyczne i umysłowe problemy.

Scenariusz pozytywny dotyczy wzmocnionego oddychania piersiowego, w trakcie którego kopuła przepony opiera się unoszeniu wspierając wdech pośrednio. Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne aktywnie unoszą klatkę piersiową do góry i na zewnątrz rozszerzając ją prawie do swojego maksimum. Ściana brzucha jest zrelaksowana, lecz sztywna i twarda. Osiągany stan umysłu dzięki zastosowaniu wzmocnionego oddechu piersiowego jest radosny.

Natomiast hamujący oddech piersiowy jest zazwyczaj płytki, szybki i nieregularny. Zazwyczaj związany ze stresem, napięciem czy uczuciem poirytowania. Taki oddech absolutnie nie jest wskazany, świadomie praktykowany i należy się go wystrzegać. Pobudza on współczulny system nerwowy, utrzymując rytm serca i ciśnienie krwi na zbyt wysokich poziomach, wywołując problemy z trawieniem i wydalaniem, powodując, że dłonie i stopy stają się zimne i lepkie.

Praktykę należy rozpocząć od nauki oddechu brzusznego (brzuszno-przeponowego). Najlepiej jest go najpierw praktykować w pozycji leżącej, dopiero później w siadzie; ze względu na siły grawitacji. Przy wdechu kopuła przepony porusza się w dół a dolna ściana brzucha jest zrelaksowana i wypychana przez nią do przodu. Mięśnie międzyżebrowe aktywnie utrzymują klatkę piersiową w stabilnej pozycji mniej więcej w tym samym rozmiarze we wszystkich częściach cyklu oddechowego. Jak już wcześniej pisałam ten rodzaj oddechu wycisza oraz relaksuje umysł i ciało.

Kolejnym typem jest oddech przeponowy (piersiowo-przeponowy). Podczas wdechu przepona naciska na narządy brzucha, którego ściana jest relatywnie sztywna. Mięśnie międzyżebrowe utrzymują całościową integralność ściany klatki piersiowej pozwalając jej podnosić się do góry i na zewnątrz od jej dolnej krawędzi na skutek działania przepony. Górna ściana brzucha jest wyciskana na zewnątrz razem z dolną krawędzią klatki piersiowej. Dolna ściana brzucha utrzymywana jest dość ściśle albo przez opór mięśniowy, albo przez siedzenie lub stanie w pozycji wyprostowanej lub przez kombinację obydwu. Dzięki takiemu torowi oddechu stan umysłu jest czysty i uważny oraz skupiony na środkowym tułowiu.

Opis najbardziej korzystnego dla nas, pełnego oddechu, który jest połączeniem dwóch powyżej opisanych rodzajów, wg Desikachar wygląda w następujący sposób: "Sugeruję, aby podczas wdechów najpierw wypełniać klatkę piersiową (oddychanie piersiowo-przeponowe), a potem dopiero brzuch (oddychanie brzuszne). W trakcie wydechów odwrotnie: najpierw pozwalamy, aby opadł brzuch, a na końcu - górna część klatki piersiowej(…). Ta technika ma tę zaletę, że pozwala utrzymać kręgosłup wydłużony (…)".

Anna Jawor

Bibliografia:

H.David Coulter "Anatomia hatha jogi"

L.Kaminoff “Joga. Ilustrowany przewodnik anatomiczny"

R.Louis Schultz, R.Feitic "Nieskończona sieć. Anatomia powięzi w działaniu"

Anna Jawor jest nauczycielką , prowadzi zajęcia w Krośnie. Ukończyła kurs dla nauczycieli Sivananda jogi, aktualnie uczestniczy w szkoleniu nauczycielskim w zakresie vinyasa krama jogi u Macieja Wieloboba.

Kontakt z autorką: aniajawor8@gmail.com