Co warto wiedzieć o jodze zanim zaczniesz ją ćwiczyć? Piotr Künstler
środa, 18 kwietnia 2007
Czym jest joga, skąd pochodzi, jaki jest jej związek z religią? O tym, że joga jest bardzo różnorodna i jest w tej praktyce wiele ścieżek jak i o tym, jakie są efekty jogi i jej wpływ na zdrowie człowieka - pisze Piotr Künstler.
Czym jest JogaJoga jest jedną z najstarszych tradycji samodoskonalenia i wewnętrznego rozwoju kultywowaną przez człowieka. Słowo joga ma wiele znaczeń. Z trzech najważniejszych - pierwszym jest ujarzmienie, rozumiane jako opanowanie własnego ciała i umysłu. Polega ono na uświadomieniu sobie pragnień i popędów będących częścią naszej egzystencji oraz opanowaniu ich w taki sposób, aby nie stanowiły przeszkody w rozwoju osobistym, a nawet przyczyniały się do jego pogłębienia.
Drugie znaczenie to droga. Joga jest zatem podjęciem pewnych działań, nałożeniem samodyscypliny w podążaniu do celu. Joga oferuje nam system codziennej praktyki dający bardzo szybko wymierne efekty. Metoda ta obejmuje sposoby pracy ze wszystkimi aspektami naszej egzystencji: z ciałem, psychiką i duchem. Jednak, aby je utrwalić konieczna jest stałość i systematyczność w praktyce. Owo ujarzmienie nie jest bowiem jednorazowym aktem, ale ciągłym procesem, czyli kroczeniem określoną drogą.
Trzecie ze znaczeń to zjednoczenie. Od zarania dziejów myśli i działania człowieka kierowały się ku osiągnięciu doskonałości, wewnętrznej spójności, poznaniu swej prawdziwej Natury, jedności z Najwyższym, połączenia z Bogiem. Joga oznacza tą właśnie jedność. Jest ona bardzo praktycznym systemem osobistego rozwoju, który poprzez pracę z ciałem prowadzi do poprawy jakości życia i utrzymania ciała w zdrowiu. Świadome wykonanie pozycji jogi pozwala poznać zarówno swoje ograniczenia, jak i mocne strony. Praktyka jogi prowadzi do pogłębienia zdolności koncentracji i wyciszenia rozbieganego umysłu. Dzięki temu możemy żyć wewnętrznie zintegrowani pozostając jednocześnie w harmonii z otoczeniem. Oczyszczenie ciała i umysłu oraz wewnętrzna integracja otwierają na doświadczanie ducha. Joga to droga zjednoczenia ciała, umysłu i ducha.
Skąd pochodzi JogaJoga jest ścieżką samorozwoju, której korzenie sięgają najstarszych dziejów człowieka. Wywodzi się z Indii i powstała w okresie formowania się cywilizacji. Najstarsze dowody obecności jogi w postaci figurek w asanach datowane są na 5 tyś lat p.n.e. System jogi wraz z jego filozofią w pełni ukształtował się około III w p.n.e. Mniej więcej w tym czasie powstał najważniejszy i najstarszy ze znanych traktatów jogi Jogasutry. Przypisywany jest wielkiemu mistrzowi nazywanemu Patanjali. W traktacie spisanym w tradycyjny sposób w postaci krótkich zwięzłych sentencji zwanych sutrami przedstawiony jest cały system filozofii i praktyki jogi. Tekst ten jest najbardziej znany na Zachodzie i wywiera obecnie największy wpływ na praktykujących. Przekaz jogi przetrwał do dziś w Indiach, co czyni ją jedną z najstarszych tradycji przekazywanych w historii człowieka. W początkach XX wieku rozpoczął się proces rozprzestrzeniania jogi z krajów Dalekiego Wschodu na Zachód. Obecnie jest bardzo popularna na całym świecie. Joga a religia
Joga jest jednym z sześciu darsian, czyli najstarszych systemów filozoficznych powstałych w Indiach. Jej wymiar praktyczny, jak i uniwersalny przekaz sprawił, że szybko przeniknęła do wielu ogólnoindyjskich praktyk i wierzeń. Z czasem stała się główną osią hinduizmu (główna religia indyjska). Przeniknęła także do innych religii mających swe korzenie na subkontynencie indyjskim np. buddyzm. Często zatem możemy spotkać systemy jogi różniące się od klasycznego ujęcia przedstawionego w Jogasutrach włączające szereg praktyk religijnych. Warto zauważyć, że choć hinduizm czy buddyzm przesiąknięte są filozofią jogi to joga sama w sobie nie jest religią. Jest sposobem życia oferującym możliwość rozwoju wewnętrznego i przez to może być praktykowana przez wyznawców różnych religii nie stojąc z nimi w sprzeczności. Ścieżki Jogi
W tradycji jogi przekazywane są cztery główne ścieżki jogi:
&· ścieżka dyscypliny i medytacji (Raja Joga)
&· ścieżka miłości i oddania Bogu (Bhakti Joga)
&· ścieżka poznania i wiedzy (Jynana Joga)
&· ścieżka bezinteresownego działania (Karma Joga) Raja Joga
Dosłownie znaczy "joga królewska". To ścieżka prowadząca do celu jogi poprzez medytację i dyscyplinę. Raja jogę zakreślił w swych Jogasutrach Patanjali. Praktyka ta składa się z ośmiu członów (stopni) i dlatego nazywana jest ośmiostopniową jogą (asthanga joga). Składają się na nią:
Jamy - zasady moralne,
Nijamy - zasady indywidualnej praktyki jogina,
Asany - kontrola ciała poprzez pozycje,
Pranayama - kontrola oddechu,
Pratyahara - powściągnięcie zmysłów,
Dharana - koncentracja,
Dhyana - medytacja,
Samadhi - stan kontemplacji duszy. Bhakti Joga
Joga miłości i oddania lub joga pobożności. To jedna z dróg prowadzących do zjednoczenia z Bogiem. Bhakti jogę określa się jako naturalną drogę poznania Boga. Bhakta jogin wyrabia w sobie miłość ku Bogu w różnych jego aspektach obejmujących całość stworzenia. Bhakta oddaje cześć Bogu intensyfikując w sobie odczucie miłości, rozwijając szacunek do wszystkich stworzeń i otaczającego świata. W gruncie rzeczy większość wyznawców wszystkich religii światowych to bhakta jogini. Jynana Joga
Joga poznania i wiedzy. Ścieżka Jynana jogi prowadzi do poznania prawdziwej natury wszystkiego poprzez analizę intelektualną i doświadczenie. Droga ta wymaga rozwinięcia bardzo precyzyjnego rozumu poprzez studiowanie traktatów i rozważania intelektualne. Wymaga również wyzbycia się wszelkich ograniczeń rozumu i oczyszczenia myśli. Dzięki sile i zdolności rozróżnienia cały świat zostaje uznany za przemijający i nierzeczywisty, zaś jedyną rzeczywistością niezmienną i nieprzemijającą pozostaje Bóg. Jest to droga, którą podążają uczeni i filozofowie. Karma Joga
Karma joga polega na bezinteresownym działaniu, w którym jogin każdy swój czyn i jego skutki poświęca w ofierze Bogu i rezygnuje z korzyści, jakie one przynoszą. W ten sposób jogin osiąga Ostateczną Prawdę poprzez pracę, nie troszcząc się o jej owoce. Ścieżka ta odnosi się do uniwersalnego dla filozofii wschodniej prawa przyczyny i skutku (prawa karmy), które mówi, że nasza sytuacja obecna jest wynikiem wszystkich naszych wcześniejszych działań. Ofiarowanie działania Bogu oczyszcza naszą karmę zbliżając do Niego. Różnorodność metod praktyki Jogi
W krajach zachodnich najbardziej popularna jest hatha-joga, jednak różni mistrzowie sięgając do olbrzymiej spuścizny jogi czerpią ze wszystkich głównych ścieżek. Wiele współczesnych metod jogi oferuje zatem połączenie praktyk różnych ścieżek, łącząc elementy z wymienionych czterech głównych dróg jogi.
Źródłem zróżnicowania metod praktyki jogi jest sposób przekazu kultywowanego tradycyjnie niemal do tej pory. Joga przez setki lat nie wykształciła żadnego sformalizowanego ani zinstytucjonalizowanego sposobu przekazu praktyki. Podstawą nauczania jest nadal przekaz osobistego doświadczenia w relacji mistrz-uczeń, a mistrzowie dość swobodnie czerpali ze spuścizny, wzbogacając i modyfikując ją o własne doświadczenia. Niejednokrotnie też dobierali techniki praktyki do indywidualnych możliwości i potrzeb uczniów, w każdym przypadku kładąc nacisk na inne jej aspekty. Można zatem stwierdzić, iż każdy mistrz jogi wokół którego zbierają się uczniowie jest twórcą własnej specyficznej metody.
Wybierając metodę jogi, którą chcesz praktykować warto zatem zasięgnąć informacji na temat form praktyki, jakie oferuje przekaz danego mistrza.
Hatha - JogaHatha oznacza "wbrew", "na przekór" i odnosi się do dyscypliny, jaką podejmuje praktykujący wkraczając na ścieżkę jogi wbrew czy na przekór własnej słabości i ograniczeniom. Pierwotnie hatha-joga była częścią raja-jogi obejmującą techniki oczyszczania. Według jogi doświadczanie duchowe możliwe jest tylko po oczyszczeniu poziomów mniej subtelnych (ciała i umysłu). Podstawą praktyki hatha-jogi jest zatem oczyszczanie ciała poprzez żarliwą praktykę. Służą temu dwie główne techniki - asana i pranayama.
Asany (pozycje jogiczne) - to ćwiczenia, w których ciało przyjmuje określone pozycje. Praktyka asan przywraca równowagę ciału na poziomie fizycznym i fizjologicznym. Świadoma praca w asanach powoduje uelastycznienie i wzmocnienie mięśni i ścięgien, odblokowanie i przywrócenie pełnej ruchomości stawom. Usprawnia to funkcjonowanie narządów wewnętrznych.
Pranayama (kontrola oddechu) - to ćwiczenia oddechowe wspomagające i pogłębiające efekty praktyki asan. Przywrócenie prawidłowego oddechu poprawia zaopatrzenie ciała w energię i reguluje jej przepływ.
Często stosuje się również inne techniki jak bandhy (zamki - regulujące ruch energii), kriye (procesy oczyszczające), mudry (pieczęcie, gesty), mantry (wibracje), i różne techniki medytacyjne.
Świadoma praktyka hatha-jogi angażuje nie tylko ciało fizyczne ale i całą osobowość praktykującego poprzez utrzymanie umysłu w ciągłej koncentracji. Proces ten powoduje uświadomienie sobie, a następnie powściągnięcie sprzecznych emocji i pragnień targających naszą osobowością. W ten sposób hatha-joga przyczynia się do oczyszczenia również na poziomie mentalnym.
Oddzielenie hatha-jogi od raja-jogi jest właściwie niemożliwe. Praktyka medytacji odbywa się w zaleconej przez nauczyciela pozycji czy pozycjach (asanach). Opanowanie asan w hatha-jodze łączy w sobie wszystkie elementy praktyki raja-jogi a więc: kontrolę oddechu (pranayama) i powściągnięcie zmysłów (pratyahara), prowadzące do całkowitej koncentracji (dharana), medytacji (dhyana), których owocem jest samadhi ostateczny cel jogi.
Joga a ZdrowieTradycyjnie joga jest ścieżką wiodącą ku wyzwoleniu i jedności z Absolutem. Praktyka hatha-jogi przynosi jednak również wiele dodatkowych efektów, a głównym z nich jest poprawa zdrowia fizycznego i kondycji psychicznej. Jeśli dziś na Zachodzie mówimy o jodze, to mamy na myśli przede wszystkim właśnie hatha-jogę, a głównym celem jej praktyki staje się zdrowie. Wydaje się to całkiem naturalne, gdyż w procesie przenikania jogi na Zachód nastąpiła pewna jej laicyzacja. Społeczeństwa zachodnie dysponujące z jednej strony własną tradycją duchowości, a z drugiej znacznie bardziej zlaicyzowane, ograniczają się do przyjmowania z kultur wschodnich elementów nie kolidujących z własną tożsamością kulturową.
Tak więc większością osób, które rozpoczynają praktykę jogi kieruje chęć poprawy stanu ogólnego zdrowia albo jak inaczej to ujmując: ...chęć zadbania o siebie. Jogę można traktować jak swego rodzaju system gimnastyki dla ciała przynoszący dodatkowo uczucie zrelaksowania i odprężenia i wiele osób tak robi. Joga jako gimnastyka jest bardzo wszechstronna - uwzględnia wszystkie partie ciała oraz formy pracy z ciałem. Odkrywanie głębszego wymiaru praktyki zależy od osobistego zaangażowania. Jeśli podejmujesz praktykę jako drogę rozwoju osobistego warto wybrać nauczyciela z dużym doświadczeniem.
Efekty JogiPierwszym efektem praktyki jogi, jaki można odczuć już po kilku zajęciach jest poprawa samopoczucia. Osoby ćwiczące jogę mają więcej energii, są pogodniejsze, bardziej zrelaksowane i odprężone, lepiej śpią.
Wynika to z wpływu praktyki na wszystkie poziomy istnienia:
na poziomie fizycznym ciało staje się sprawniejsze, bardziej elastyczne, a jednocześnie mocniejsze. Wyrabia się koordynacja, stabilność i równowaga ciała. Znika wiele dokuczających nam bólów spowodowanych stylem życia np. bóle kręgosłupa związane z siedzącym trybem życia czy bóle głowy związane z chronicznym napięciem w ciele.
na poziomie fizjologicznym poprawia się funkcjonowanie wszystkich układów - oddechowego, krwionośnego, dokrewnego i innych
na poziomie psychiki poprawia się zdolność koncentracji. Osoby praktykujące lepiej rozpoznają i radzą sobie z pojawiającymi się emocjami. Dzięki poznaniu sztuki świadomego relaksu zwiększa się zdolność radzenia ze stresem.
Z czasem następują głębsze zmiany. Osoby ćwiczące jogę zmieniają swój tryb życia włączając do niego elementy tzw. zdrowego stylu życiu - zdrowa dieta, rezygnacja z używek, aktywny wypoczynek itd. Praktykujący jogę odczuwają wewnętrzny spokój i stabilność, poprawiają się także relacje z innymi ludźmi. Dzięki wytrwałej praktyce odkrywamy w sobie to, co wychodzi poza ciało i poza proste funkcje umysłu. Odkrywamy wewnętrzna głębię. Głębię wypełniającego nas ducha.
Piotr Künstler - Jestem nauczycielem jogi stopnia Introductory II wydanym przez Ramamani Iyengar Memorial Yoga Institute. Praktykuję od 25 lat, a jogę Iyengara od lat 16, uczę od 12 lat, a od 8 prowadzę własną Pracownię Jogi Yogamudra. Mam 41 lat, jestem mężem Oli i ojcem 7 letniego Antka oraz 1,5 rocznego Janka. Z wykształcenia jestem doktorem nauk biologicznych.
Pierwsze kroki na ścieżce jogi stawiałem pod kierunkiem Mirka Toczki w tradycji przekazywanej od Leona Cyborana. Jogę Iyengara poznałem w akdemii Sławka Bubicza głównie dzięki Adamowi Bielewiczowi, Grzegorzowi Nieścierowi i Leszkowi Kawie. Zainspirowany przekazem i postacią BKS Iyengara poświęciłem życie praktyce i uczeniu jogi. Ukończyłem pierwszą edycję kursu nauczycielskiego organizowaną przez PSJI pod kierunkiem Jurka Jaguckiego. Regularnie biorę udział w warsztatach doskonalących z doświadczonymi nauczycielami: Faeq Birią, Lois Steinberg, Rittą Keller, Gabrielą Gubillaro. Od ponad 10 lat praktykuję również medytację w tradycji buddyzmu zen.
Wartościową literaturę oraz profesjonale akcesoria do jogi znajdziesz w
