Certyfikat Iyengara - kontrowersje wokół Certyfikatu, odpowiedź na artykuł Anny Duszak.
czwartek, 31 maja 2012
Wokół certyfikatów nauczycielskich zawrzało. Nie do końca rozumiem źródła tych emocji. Nie jestem prawnikiem, nie interesują mnie prawne zawiłości i interpretacje - pozostawiam ocenę specjalistom. Jestem dyplomowanym, aczkolwiek w chwili obecnej niestety, nie certyfikowanym (nie zadbałem o dopełnienie odpowiednich formalności) nauczycielem jogi uczącym w tradycji B.K.S Iyengara. Jestem niezmiernie wdzięczny Panu Iyengarowi za stworzenie tej unikalnej metody praktykowania jogi. Wiem, że mogłem ją poznać ponieważ istnieje uporządkowana linia przekazu tej metodyki nauczania. Dzięki zachowaniu techniki w możliwie największej czystości i zgodzie z oryginalnym nauczaniem jest szansa na zachowanie jej najlepszych cech. I jak historia pokazuje, jest to możliwe jedynie poprzez stworzenie stabilnej i zhierarchizowanej struktury dbającej o jakość i czystość przekazu. Temu służą dyplomy i certyfikaty.
I niezależnie jak niewygodne i często wyżyłowane mogą być reguły służy to utrzymaniu jakości nauczania. Jest albo coca cola, albo polo-kokta. I tak samo z jogą, żeby joga Iyengara "smakowała" tak jak ją stworzył mistrz musi trzymać jakość, inaczej zamieni się w jogową polo-koktę ( której mimo przebojowej nazwy nie dawało się wypić). "Przepis" musi być chroniony przed nadużywaniem, mieszaniem z innymi, złym używaniem etc.Temu służy system kształcenia nauczycieli i ich dokształcania - dyplomy i certyfikaty.
Ideą kursów nauczycielskich, egzaminów i dyplomów - jest wytrenowanie podczas 3 letniego procesu - dobrego nauczyciela jogi.
Ideą Certyfikatów - jest utrzymywanie wysokiej klasy nauczycieli, którzy stale się kształcą i są na bieżąco z metodyką nauczania B.K.S Iyengara.
Poniżej odpowiedź Wojciecha Zemka - koordynatora kampanii " Joga Iyengara - sięgnij do źródeł!" z ramienia PSJI, oraz przygotowana na zlecenie PSJI opinia radcy prawnego p. Krzysztofa Banka. Nie wiem, czy Anna Duszak ma rację wysuwając swoje zarzuty, nie znam się na tym. Nie wiem, czy rację ma radca prawny opiniujący w imieniu PSJI. Ale sprawa wydaje się na tyle poważna, że ekipa portalu joga-joga.pl postanowiła to sprawdzić. Na nasze zlecenie zostanie wkrótce przygotowana niezależna analiza prawna opiniująca sformułowane przez Annę Duszak tezy.
Wiktor Morgulec
Współzałożyciel i redaktor portalu joga-joga.pl
Artykuł pani Anny Duszak, zatytułowany "FAQ-ty i mity - Certyfikat Iyengar’a" (pisownia oryginalna), tworzy kilka niebezpiecznych mitów, ignorując przy tym podstawowe fakty. W publikacji brakuje elementarnej wiedzy na temat ochrony znaków towarowych oraz znajomości przepisów, dotyczących nieuczciwej konkurencji. W świetle przedstawionej ekspertyzy prawnej tezy Autorki okazują się pozbawione uzasadnienia:
1.Mylne jest przekonanie, że skoro zastrzeżone zostało (jako słowny znak towarowy) nazwisko Iyengar® w mianowniku, można bez ograniczeń używać jego form w innych przypadkach. W przypadku zastrzeżenia nazwy ochronie podlega wyraz odmieniony przez przypadki i bez znaczenia jest to, czy użyte zostaną wielkie czy małe litery.
2.Błędem pozostaje założenie, że przedmiotem licencji jest "metoda Iyengara". W rzeczywistości chodzi o korzystanie ze znaków towarowych (nazwiska oraz symbolu graficznego), będących własnością B.K.S. Iyengara.
3.Bezzasadny jest zarzut, że zobowiązanie do przestrzegania określonych zasad etycznych nie może być jednym z warunków uzyskania Certyfikatu Iyengara. B.K.S. Iyengar może uzależnić przyznanie podlicencji od spełnienia określonych wymogów, w tym także od właściwego postępowania przez licencjobiorcę.
4.Autorka ignoruje ponadto zasadniczy fakt, że do naruszenia prawa dochodzi wyłącznie w tym wypadku, kiedy osoby nieuprawnione używają nazwiska Iyengara w celach de facto marketingowych.
PSJI od początku jednoznacznie podkreśla, że używanie nazwiska Iyengara jest licencjonowane tylko w odniesieniu do sprzedaży towarów i usług, dotyczących nauczania jogi. Warto przy tym zauważyć, że system certyfikacyjny nie ma charakteru komercyjnego (wpływy z opłat licencyjnych są niższe, niż koszty obsługi systemu), ale ma za zadanie zagwarantować (między innymi właśnie poprzez przestrzeganie zasad etycznych oraz regularne szkolenia) najwyższą jakość nauczania jogi według metody B.K.S. Iyengara.Wojciech Zemek,
koordynator kampanii "Joga Iyengara - sięgnij do źródeł!" z ramienia PSJI
Poniżej pełna analiza przygotowana przez radcę prawnego p. Krzysztofa Banka
Ustosunkowując się do artykułu Pani Anny Duszak z dnia 12 maja 2012 "FAQ-ty i mity - Certyfikat Iyengar’a" w sprawie znaku towarowego IYENGAR, przedstawiam co poniżej.
I. Bellur Krishnamachar Sundararaja Iyengar (BKS Iyengar) jest właścicielem następujących znaków towarowych:
IYENGAR ® - znak towarowy Wspólnot Europejskich nr 2708675
WZÓR GRAFICZNY: STOJĄCA POSTAĆ W NATARAJASANIE - znak towarowy Wspólnot Europejskich nr 2608735
W związku z powyższym BKS Iyengar przysługuje tzw. prawo ochronne do ww. znaków towarowych. Zgodnie z przepisami, z prawa ochronnego do znaku towarowego wynika uprawnienie do wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy. Uzyskanie prawa ochronnego następuje poprzez zarejestrowanie danego znaku towarowego w urzędzie patentowym. Zarejestrowanie znaku towarowego przez określony podmiot oznacza, iż inne podmioty nie mogą posługiwać się tym znakiem towarowym w celach komercyjnych bez zgody właściciela zarejestrowanego znaku. Ochrona znaku towarowego ma bezwzględny charakter, co oznacza, że jest skuteczna wobec wszystkich innych podmiotów, zwłaszcza tych, którzy wytwarzają towary lub świadczą usługi takie same (lub podobne) jak objęte zarejestrowanym znakiem towarowym. Przykładowo, jeśli firma FedEx świadczy swoje usługi kurierskie pod zastrzeżonym znakiem towarowym "FedEx" to inna firma kurierska nie może sprzedawać swoich usług posługując się tym samym znakiem towarowym "FedEx". Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów lub usług jednego podmiotu od towarów lub usług innego podmiotu. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament. W przypadku zastrzeżenia nazwy ochronie podlega zatem wyraz odmieniony przez przypadki i bez znaczenia jest to czy użyte zostaną wielkie czy małe litery. Przykładowo, zastrzeżenie znaku towarowego "FedEx" powoduje, że inna firma świadcząca usługi kurierskie nie może używać do opisu swoich usług zwrotów "Transport Fedexem", "Fedexa" a tym bardziej "fedex" czy "FeDeX".
Jak wynika z powyższych wyjaśnień, celem zastrzeżenia znaku towarowego jest zapewnienie właścicielowi monopolu na używanie danego oznaczenia - w naszym przypadku nazwy IYENGAR - tak aby inne podmioty nie mogły się nim posługiwać bez zgody właściciela znaku, tj. BKS Iyengar. Należy jednak pamiętać, że chodzi tutaj o posługiwanie się tym znakiem w celach komercyjnych, czyli w związku z działalnością zarobkową czy też zawodową. Wykorzystywanie cudzego znaku towarowego bez zgody jego właściciela jest działaniem bezprawnym, co upoważnia właściciela do podjęcia stosownych kroków prawnych (np. żądanie zaprzestania używania znaku towarowego, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści oraz naprawienia szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjne).
II. Podmiotem uprawnionym do używania na terenie Polski znaku towarowego IYENGAR jest Polskie Stowarzyszenie Jogi Iyengara (PSJI). Uprawnienie to wynika z umowy na licencję główną znaku towarowego zawartej z BKS Iyengar. Na mocy pkt 4 tej umowy PSJI posiada prawo do udzielania w imieniu BKS Iyengar zgody (tzw. podlicencji) na korzystanie przez inne podmioty (nauczycieli jogi) ze znaku towarowego IYENGAR. W praktyce oznacza to, że jeżeli nauczyciel jogi chce ogłaszać np.: na swojej stronie internetowej, że naucza jogi metodą Iyengara, musi podpisać z PSJI umowę podlicencji znaku towarowego i otrzymać tzw. Certyfikat Iyengara. Należy dodać, że w pkt 8 ww. umowy na licencję główną BKS Iyengar wyraźnie zakazuje PSJI przyznawania podlicencji takim formom działalności jak grupy nauczycieli lub szkoły jogi. Takie podmioty muszą zwrócić się bezpośrednio do BKS Iyengar o zgodę na używanie znaku towarowego IYENGAR. Celem BKS Iyengar jest sprawowanie tutaj pewnego rodzaju kontroli nad podmiotami, które chcą się tym znakiem towarowym posługiwać. Podkreślić w tym miejscu należy, że przedmiotem podlicencji nie jest sama metoda Iyengara, ale korzystanie ze znaku towarowego IYENGAR w celach zarobkowych i zawodowych.
III. Udzielenie podlicencji (Certyfikatu) na używanie znaku towarowego IYENGAR przez PSJI jest uzależnione od spełnienia pewnych warunków. Warunki te nie zostały jednak sformułowane samodzielnie przez PSJI. Zostały one wprowadzone przez BKS Iyengar w ww. umowie na licencję główną znaku towarowego zawartej z PSJI. Zgodnie z pkt 4 tej umowy BKS Iyengar upoważnił PSJI do udzielenia podlicencji każdemu nauczycielowi jogi spełniającemu następujące warunki: członkowstwo w PSJI;
posiadanie ważnego dyplomu nauczycielskiego przyznanego przez PSJI, inne Stowarzyszenie Jogi BKS Iyengara lub przez Yogacharya Sri BKS Iyengara;
nauczanie jogi jedynie zgodnie z metodą Iyengara nie łącząc jej z innymi stylami jogi lub innymi dyscyplinami,
utrzymywanie regularnej praktyki własnej asan i pranajamy,
stałe uczestnictwo w szkoleniach w Ramamani Iyengar Memorial Yoga Institute lub w Konwencjach Jogi Iyengara lub w szkoleniach prowadzonych przez nauczycieli zaakceptowanych przez BKS Iyengar,
przestrzeganie zasad etycznych,
opłacenie rocznej opłaty licencyjnej.
Wyżej wymienione warunki zostały wpisane do umowy podlicencji, którą musi podpisać nauczyciel jogi chcący używać znaku towarowego IYENGAR. Spełnienie wspomnianych wymogów jest więc konieczne do uzyskania podlicencji na korzystanie ze znaku towarowego IYENGAR.
W artykule z dnia 12 maja 2012 r. autorka - Pani Anna Duszak podnosi zarzut, że zamieszczenie w umowie podlicencji zasad etycznych (opisanych szczegółowo w Aneksie C do umowy) jest naruszeniem prawa. Autorka argumentuje to w ten sposób, że BKS Iyengar posiada jedynie prawo do dwóch znaków towarowych i nie przysługuje mu żadne prawo do ww. zasad etycznych. W konsekwencji BKS Iyengar nie może, zdaniem Autorki, udzielać licencji do wspomnianych zasad etycznych i tym samym wprowadzenie ich do umowy podlicencji było naruszeniem prawa. Dodatkowo, według Autorki zamieszczone na stronie PSJI informacje o procedurze uzyskania Certyfikatu Iyengara sugerują, iż przedmiotem podlicencji ma być również sama "metoda Iyengara", co również w przekonaniu Autorki jest nadużyciem.
Opisane wyżej zarzuty są pozbawione podstaw i świadczą o braku zrozumienia tematu. Oczywistym jest, że zasady etyczne nie stanowią przedmiotu podlicencji i BKS Iyengar nie posiada do nich żadnych praw. Trudno sobie zresztą wyobrazić aby komukolwiek przysługiwały prawa do zasad etycznych czy moralnych - te wartości nigdy nie mogą być przedmiotem tego typu regulacji prawnych. Zamieszczenie w umowie podlicencji ww. zasad etycznych służyło całkowicie innemu celowi. Jak już wspominano wcześniej, przestrzeganie zasad etycznych zamieszczonych w umowie jest jednym z warunków korzystania ze znaku towarowego IYENGAR. Stąd też, zasady te zostały zamieszczone w umowie obok innych warunków, takich jak, członkowstwo w PSJI, uczestnictwo w szkoleniach, opłacenie opłaty licencyjnej, itd. Wynika to z prostego założenia, że jeżeli BKS Iyengar uzależnia przyznanie podlicencji (Certyfikatu) od spełnienia pewnych warunków to muszą one być jasno określone w umowie podlicencji. BKS Iyengar chce mieć po prostu gwarancje, że nauczyciele korzystający z jego znaku towarowego będą prowadzić swoją praktykę w sposób rzetelny, zgodnie z wymogami zawartymi w umowie podlicencji. Dodatkowo, spełnienie warunków uzyskania Certyfikatu takich jak obowiązek przestrzegania zasad etycznych czy też obowiązek odbycia szkoleń ma dać gwarancję, że znakiem towarowym IYENGAR będą posługiwali się nauczyciele, którzy stosują i rozpowszechniają metodę Iyengara w sposób należyty. Z kolei, nie jest prawdą jakoby z informacji zamieszczonych na stronie PSJI wynikała sugestia, iż przedmiotem podlicencji jest również "metoda Iyengara". Należy jeszcze raz podkreślić, że przedmiotem podlicencji jest jedynie korzystanie ze znaków towarowych będących własnością BKS Iyengar. IV. Na podstawie umowy na licencję główną znaku towarowego BKS Iyengar zobowiązał PSJI do reprezentowania jego interesów dotyczących znaku towarowego. PSJI zobowiązało się do kontrolowania czy należące do BKS Iyengar znaki towarowe są należycie używane przez uprawnionych użytkowników (posiadających Certyfikat Iyengara) oraz czy ktoś nie korzysta ze znaków bez Certyfikatu (zgodnie z pkt 16 umowy na licencję główną znaku towarowego). W ten sposób PSJI jest zobowiązane do sprawowania kontroli w zakresie korzystania ze znaku towarowego IYENGAR. Wypełniając ww. obowiązki PSJI m. in. zamieściło na swojej stronie internetowej informacje o typowych przypadkach bezprawnego posługiwania się znakami towarowymi BKS Iyengar. Między innymi zamieszczono informację o tym w jaki sposób nauczyciele jogi mogą informować o posiadanym stopniu nauczycielskim w ramach metody Iyengara. W swoim artykule Pani Anna Duszak kwestionuje prawidłowość przedstawionych przez PSJI zaleceń w tym zakresie, zarzucając PSJI, że zakazuje nauczycielom jogi informowania o posiadanym stopniu nauczycielskim. W odpowiedzi na wspomniany zarzut należy wyjaśnić związane z tym wątpliwości.
Przede wszystkim nieprawdą jest, że PSJI zakazuje nauczycielom jogi informowania o posiadanych dyplomach nauczycielskich. Wyjaśniamy, że wskazywanie przez nauczyciela jogi (nie posiadającego Certyfikatu) na swojej stronie internetowej (czy też w materiałach papierowych) informacji o ukończonych kursach, otrzymanych dyplomach, itd. nie jest naruszeniem prawa do znaków towarowych IYENGAR tylko pod warunkiem, że informacje te są wyeksponowane w odpowiedni sposób. Zgodnie bowiem z przepisami o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, (które mają również zastosowanie w naszym przypadku) czynem niedozwolonym jest umieszczanie wypowiedzi, która zachęcając do nabywania usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji. W związku z powyższym dopuszczalne jest umieszczenie na stronie internetowej informacji o ukończonych kursach i posiadanych stopniach nauczycielskich, ale tylko w odpowiednim miejscu i kontekście. Przykładowo, takim właściwym miejscem na stronie internetowej będzie np.: "zakładka" w której znajduje się notka biograficzna nauczyciela jogi lub opis jego sylwetki. Tym samym zamieszczenie informacji o posiadanym stopniu nauczycielskim w ww. sposób byłoby prawidłowe - pod warunkiem jednak, że nie będzie to sugerowało, że dany nauczyciel posiada uprawnienia do posługiwania się zastrzeżonym znakiem towarowym IYENGAR. Na koniec należy położyć nacisk na rozróżnienie dwóch kwestii:
dozwolone stosowanie metody Iyengara oraz
bezprawne posługiwanie się znakiem towarowym w celu reklamy stosowania metody Iyengara.
Nie ulega wątpliwości, że ukończenie kursu nauczycielskiego i uzyskanie dyplomu mimo braku uzyskania Certyfikatu (podlicencji) uprawnia do stosowania zdobytej na kursach wiedzy i włączania jej do swojej metody nauczania. Jednakże, brak Certyfikatu (podlicencji) nie daje prawa do reklamowania stosowania metody Iyengara poprzez użycie znaku IYENGAR.
Sporządził:
Radca prawny
Krzysztof Banek
