Mindfulness - Bądź w kontakcie ze sobą

Mindfulness, czyli trening uważności, to praktyka odnosząca się do ciała, emocji i myśli, a zarazem pewne podejście, którego nie da się oddzielić od życia codziennego. Określenie wywodzi się od angielskiego przymiotnika mindful czyli uważający, troskliwy, dbały, pamiętający. Minfulness to stanu umysłu, kiedy się jest całkowicie Obecnym wobec doświadczeń płynących zarównoz zewnątrz (inni ludzie) jak i od wewnątrz (od nas samych).

Uważność jest pełną świadomością tego, co się wydarza w danym momencie, bez jakichkolwiek prób oceniania albo filtrowania rzeczywistości. To także akceptowanie bieżących wydarzeń bez oceniania ich, pełna zaangażowania i nieingerująca obserwacja, zarówno rzeczywistości, jak i własnych myśli i emocji, bez konieczności podążania za nimi, czy wreszcie kierowanie się raczej głosem serca a nie starymi przyzwyczajeniami czy wygodą. Mówiąc w skrócie, jest to stan bycia "tu i teraz" ze świadomością umysłu i ciała.

Chociaż praktyka ta wywodzi się ze starożytnych buddyjskich dyscyplin medytacyjnych, to z pewnością można uznać ją za uniwersalną, ponieważ każdy może z niej czerpać korzyści. Obecnie uważność wykracza poza swoje duchowe korzenie, a jej oddziaływanie obejmuj obszary medycyny, psychologii, biznesu czy edukacji. Lekarze zalecają swoim pacjentom praktykowanie uważności w celu pozbycia się stresu, chorób czy bólu. Uważność może być świetnym narzędziem zrozumienia swojej psychiki i pozbywania się cierpienia. Jeśli zaczniesz postrzegać życie jako proces ciągłej zmiany, wtedy łatwiej będzie Ci dostrzegać jego różne aspekty - zarówno przyjemność i radość, jak ból - ale z mniejszym stresem i większym spokojem wewnętrznym. Z czasem nauczysz się dostrzegać źródła swoich złych myśli i emocji i rozumieć je, nie dając możliwości zapanowania im nad Tobą.

Przestań identyfikować się ze swoim umysłem

Aby wprowadzić tę praktykę w życie, należałoby sobie najpierw uświadomić, że nasz umysł płata nam figle, a do tego ma przeważnie nad nami całkowitą kontrolę. Bo czy nie przyłapałeś się nigdy na tym, że mielisz przez pewien czas jedną i tę samą myśl, bez wyraźnego celu i sensu, a częstokroć ze szkodą dla Ciebie samego?

Zauważ, że Twoje myśli pojawiają się automatycznie, czasem przypadkowo, a z dużą dozą prawdopodobieństwa w jakimś stopniu się z nimi utożsamiasz, co uniemożliwia Ci spojrzenie na te myśli z boku. Trening uważności poniekąd polega na wydostawaniu się z pułapki umysłu. Jak to zrobić? Za każdym razem, gdy dostrzeżesz, że zamiast koncentrować się na wykonywanej czynności, myślisz o czymś innym, automatycznie stajesz się Obecny.

Trening uważności nie jest czymś, co trzeba przyswoić, ponieważ mamy to w sobie, jest to pewien sposób życia. Praktykować można w dwójnasób: formalnie i nieformalnie. Formalny sposób praktyki charakteryzuje się tym, że poświęcamy pewien czas tylko i wyłącznie z zamiarem skoncentrowania się na oddechu, doznaniach płynących z ciała, na dźwiękach, czy emocjach i myślach. Jest to pewien rodzaj koncentracji. Nieformalne praktykowanie polega na wprowadzeniu uważnej świadomości do codziennych czynności, a więc w domu, podczas codziennych porządków, w pracy, w kontaktach z innymi itp.

Chodzi o wyrobienie w sobie stałej postawy "bycia Obecnym", co przejawia się poświęcaniu całej swojej uwagi nawet najbardziej drobnej i trywialnej czynności w taki sposób, aby ona sama w sobie stała się celem, a więc by uzyskać równowagę pomiędzy "byciem" a "robieniem".

Dlaczego więc nie zacząć praktykowanie już dziś? Wybierz dowolną czynność, która towarzyszy Ci na co dzień, jak szczotkowanie zębów, parzenie kawy, zmywanie naczyń. Nie myśl o tym, co jeszcze masz dziś do zrobienia, o swoich potrzebach, problemach, planach. Skoncentruj się tylko i wyłącznie na tej jednej czynności, obudź w ramach tego doświadczenia wszystkie możliwe zmysły. Dla przykładu podczas zmywania naczyń, poczuj jak woda dotyka Twojej ręki, wsłuchaj się w jej odgłos, poczuj konsystencję płynu do mycia naczyń, różnicę, kiedy jest spieniony, a kiedy nie. Zauważaj szczegóły jak dziecko, które robi daną czynność po raz pierwszy w życiu. Kiedy spacerujesz, zamknij na chwilę oczy i posłuchaj dźwięków natury. Kiedy z kimś rozmawiasz, sprawdź, czy potrafisz go wysłuchać do końca, bez przerywania.

Bywa, że jemy w pośpiechu, nie zważając na to, co wkładamy do ust. Jeśli jemy w towarzystwie, zajmuje nas rozmowa, jeśli nikogo obok nas nie ma, zdarza się, że włączamy telewizję, albo przerzucamy w międzyczasie strony gazet, aby czymś zająć umysł. Nie jesteśmy świadomi, co wkładamy do ust, ile wkładamy do ust, co w efekcie prowadzi do przejadania się. Pomyśl, ile wrażeń może dostarczać jedzenie! Zachwycaj się wielością kolorów na talerzu, smaków, zapachów, konsystencją. Doceń ilość wysiłku, jaki trzeba było poświęcić na wyprodukowanie tego jednego dania, które masz przed sobą, tego niepowtarzalnego połączenia składników. Smakuj całym sobą. Świadome jedzenie ulepsza funkcjonowanie kładu trawiennego, zmniejsza stres i ogranicza przejadanie się.

Bądź w kontakcie ze sobą

Wszyscy bez wyjątku doświadczamy złych emocji, ale nie wszyscy potrafimy sobie z nimi radzić. Jeśli są one dla nas mało pochlebne, wypieramy je, a właściwie tłamsimy je w sobie, co przekłada się na negatywne reakcje w ciele. Wypieranie emocji to oszukiwanie samego siebie, a trzeba pamiętać, że emocja zawsze powstaje w punkcie styczności umysłu z ciałem. Nie da się tych dwóch sfer oddzielić od siebie. Nie cenzuruj emocji, nie obwiniaj się za nie, zaakceptuj je i obserwuj - zwracaj uwagę na to, co dzieje się z Twoim umysłem i ciałem, ale nie identyfikuj się z emocjami. Uważność uczy, że emocje i myśli są przejściowe. Postrzegaj je jako fale, które przychodzą, narastają i odchodzą. Pozwoli to uchronić Cię przed automatyzmem działań i w zdrowy sposób umożliwi Ci oddzielenie się od źródła złych emocji.

Skanowanie ciała - pożyteczna praktyka

Ssystematyczna praktyka "kontaktowania się ze swoim ciałem" nazywana "skanowaniem ciała". Ułóż się wygodnie, zamknij oczy, rozluźnij, pozwól, aby ciało poddało się grawitacji. Poczuj je jako całość z rozmaitymi fizycznymi doznaniami, myślami i emocjami. Wykonując wdech, poczuj, jak Twoje całe ciało rośnie i rozszerza się, a wydychając, poczuj jak opada. Wyczuj kontakt z podłożem, jego ciężar. Przekonaj się jak odczuwasz granice ciała, powierzchnię skóry, temperaturę. Nie oceniaj swoich wrażeń i nie próbuj ich zmieniać, po prostu podążaj za nimi. Skieruj swoją uwagę na jedną stopę. Poczuj jak opiera się na podłodze, a następnie staraj się wyczuwać jej kolejne części - skórę, paliczki , ścięgna itp. Możesz spróbować zsynchronizować kierowanie świadomości wraz z kolejnymi oddechami, albo nawet wyobrazić sobie, że oddychasz stopą. Postępuj podobnie z następnymi częściami ciała. Na koniec spróbuj poszerzyć świadomość do całego ciała - od czubka głowy po koniuszki palców u stóp. Bądź obecny. Nie przejmuj się, jeśli odczucia nie wydają Ci się ani przyjemne ani nieprzyjemne, tylko neutralne. Z czasem, w miarę pogłębiania praktyki, zaczniesz subtelniej postrzegać swoje doznania.

Żyj "tu i teraz"

Nierzadko obieramy sobie w życiu zbyt ambitne i nierealne cele i poświęcamy im tak wiele uwagi, że zupełnie odcinamy się od teraźniejszości. Traktujemy ją jedynie jako narzędzie do osiągnięcia celu umiejscowionego gdzieś w przyszłości. Poświęcanie chwili obecnej dla wyimaginowanej obietnicy przyszłego szczęścia to trwanie w bezruchu i cierpieniu. To, na co czekamy, może nigdy nie przyjść. Jest wiele bardzo bogatych ludzi, którzy zdają się mieć wszystkie dobra materialne, a jednak przyznają, że nie są szczęśliwi, często popadają wręcz w depresję. Traktują czas teraźniejszy jedynie jako okres przejściowy. Żywią przekonanie, że pieniądze zapewnią władzę, a władza jakiś stopień bezpieczeństwa. Pogoń za tego rodzaju władzą ogranicza jednak doznawanie przyjemności każdego dnia.

Warto zdawać sobie sprawę z wielu korzyści, jakie przynosi regularna praktyka mindfulness. Praktyka treningu uważności powoduje redukcje stresu, poprawę jakości snu, szybsze uspokojenie akcji serca i oddechu po intensywnym wysiłku, ponadto kurczy się także obszar mózgu odpowiedzialny za kontrolowanie strachu. Neurobiolodzy przekonują, że prosta świadomość bycia "tu i teraz" i skupienie się na oddechu i uspokojenie umysłu może zmienić mózg, zwiększając lub zmniejszając aktywność jego niektórych obszarów.