Citta
CITTA składa się z trzech elementów:
umysłu (manas) charakteryzującym się zdolnością uwagi, wyboru rozumu (buddhi) czyli intelektu, zdolności rozstrzygania, stwierdzania różnic między rzeczami ego (ahamkara) - tworzące poczucie "ja".Umysł jest pomostem łączącym poziom fizycznym z poziomem duchowym. Gdy człowiek kieruje się w stronę fizyczności, może zatracić się w pogoni za przyjemnościami. Gdy zwraca się ku duchowości - osiąga stan ostateczny.
Umysł jest przeciągany w obie strony, w zależności od guny - cechy, która w nim przeważa. Są trzy jakości umysłu: satva - oświeca umysł, daje spokój, opanowanie, pogodę ducha
rajas - sprawia, że człowiek staje się aktywny, energiczny, ma silną wolę, w nadmiarze powoduje nadmierną ambicję, surowość, dumę
tamas - pogrąża człowieka w ospałości, bezwładzie, niewiedzy.
W zależności od jakości umysłu powstają jego modyfikacje: pramana - wiedza jako rezultat doświadczeń 5 zmysłów, uzyskana przez:
- pratyaksę - bezpośrednie postrzeganie
- anumanę - wnioskowanie
- agamę - świadectwo świętych pism
viparyaya - błędny ogląd, fałszywa wiedza
vikalpa - fantazja, wyobrażenie
nidra - sen
smrti - pamięć
Umysł nie jest stabilny. Jest poruszany przez: avidya - niewiedzę, ignorancję
asmita - indywidualizm
raga - przywiązanie, namiętność
dvesa - niechęć, odrzucenie
aghnivesa - umiłowanie życia, przywiązanie do rzeczy doczesnych
Dzięki jodze uczymy się powściągać poruszenia umysłu. Poziomy mentalne umysłu:
Umysł świadomy (stan czuwanie)
Umysł podświadomy ( stan uśpienia, głębokiego snu)
Umysł nadświadomy (stan pełnego skupienia, czyli samadhi)
