Hamsa

Hamsa - Sanskryckie słowo hamsa znaczy łabędź.
1) To właśnie jej lot zainspirował starożytnych mieszkańców Indii do uczynienia z niej symbolu słońca, a później świetlistej transcendentnej Jaźni.
2) W dziełach hatha jogi słowa hamsa oznacza indywidualne ja, szczególnie w aspekcie siły życiowej i oddechu. Jogini uważają wdychane powietrze za pospolity przejaw znacznie subtelniejszej energii, prany, odczuwanej jako gwałtowne poruszenia w górę i w dół ciała — trochę jak łabędź w locie, który wznosi się wysoko jedynie po to, by powrócić na niższą wysokość. Oddychanie wytwarza dźwięk ham-sa; ham odnosi się do wdychania a sa do wydychania.
3) Hamsa-mantra. Według średniowiecznej doktryny hinduistycznej, ludzka dusza samorzutnie wypowiada dźwięk hamsa 21 600 razy na dobę. 21 600 recytacji to nic innego jak mechaniczne wdechy i wydechy ciała, w trakcie których powietrze z zewnątrz wciągane jest do ciała, a następnie, po odżywieniu jego narządów i układów, wydalane
4) Z punktu widzenia jogi, ten ciągły dźwięk hamsaham-sahamsa powinno się rozpatrywać jako dźwięk złożony: z sa (on) i ham, które oznacza aham (Ja), stąd — so ham, czyli Ja jestem Nim. Dusza zatem niejako afirmuje swoją esencjałną tożsamość z bóstwem. Ta nie dualistyczna doktryna stanowi podstawę tradycji ha-ta-jogi
5) Hamsa - inkarnacja Wisznu w złotym wieku.
Według eposu Mahabharata nauczał on jogi tak wielkich mędrców, jak Sanaka, Santana i Sanatkumara. Jego duchowe porady zawarte są w tak zwanej Hamsagita, traktacie znajdującym się w XII księdze.