Tattwa

TATTWA - rzeczownik nieprzetłumaczalny na język polski, dosłownie. "owość, oność". Prosty pierwiastek bytu, rozumiany równocześnie jako jego zasada. W filozofii Tradycji i w sankhji klasycznej wymienia się 25 tattw:
1) zasada rozumowa (buddhi)
2) zasada umysłowa (manas)
3) zasada poczucia indywidualności ( ahankara)
4 - 14) zasady poznania zmysłowego - umysł i 10 narządów zmysłów (słuch, dotyk, wzrok, smak, węch) realizujące się w odpowiednich organach ciała (ucho, skóra, oko, język, nos);
15 - 24) zmysły działania czyli moce warunkujące aktywność (mówienie, chwytanie, chodzenie, wydalanie i prokreacja), którym odpowiadają organy działania (organ mowy, ręce, nogi, odbytnica, przyrodzenie);
25) przymioty żywiołów czyli tzw. żywioły subtelne (dźwięk, dotyk, kształt, smak i zapach), cechujące żywioły zwane wielkimi lub grubymi (przestwór, wiatr, ogień, woda, ziemia); Oddzielona i nad tymi kategoriami jest zasada czystej świadomości - Purusza.
Wszystkie tatowa manifestują się także w człowieku (4-14) którego struktura w mikroskali odzwierciedla strukturę bytu.

W filozofii Tradycji pierwsze tatowa nie stanowią wiecznych i niestworzonych pierwiastków bytu, są one przekształceniami jedynej, odwiecznej tattwa — Absolutu, który w procesie kreacji dokonuje kolejnych transformacji siebie samego, przechodząc od stanu subtelnego, poznawalnego przez organy wewnętrzne (buddhi, manas, ahankara), do stanu grubego, manifestującego się w żywiołach postrzegalnych przez zmysły. Takie pojmowanie procesu twórczego oznacza to, że istotą aktu kreacji są, epistemologiczne w swej naturze, przekształcenia samopoznającego się Absolutu.
W systemie sankhji klasycznej pierwotna natura (prakryti) uważana jest, na równi z Absolutem, za tattwę odwieczną, której przemijającymi przekształceniami są pozostałe 24 tattwy przy czym epistemologiczna natura procesu twórczego zostaje zachowana, jako że jego przyczyną celową jest samopoznanie puruszy.
Bibliografia
Praca zbiorowa: Mały słownik klasycznej myśli indyjskiej. Semper, Warszawa, 1992
Georg Feuerstein Joga Encyklopedia, Brama -Książnica włóczęgów i uczonych, Poznań 2004
Georg Feuerstein Na początku była liczba Limbus, Bydgoszcz 1995
Wikipedia - portal internetowy
(Opr. JM )