Moksza

MOKSZA (lub MUKTI) — "wyzwolenie", zbawienie, osiągnięcie stanu wiecznej szczęśliwości, wolnego od zmian, śmierci i narodzin.
W opartej na Upaniszadach doktrynie Moksza polega na odkryciu w sobie samym absolutu w jego projekcji indywidualnej jako jedynego prawdziwego bytu i uświadomieniu sobie identyczności tegoż z jego projekcją uniwersalną.
Dokonuje to się za pomocą poznania siebie samego, poprzedzone poznaniem "przygotowawczym" (czy wstępnym), tzn. studiowaniem tekstów i nauk nauczyciela, praktykowaniem ascezy, oraz zasad moralnych.
Wyzwolenie może się dokonać już za życia. Człowiek, który go dostąpił, zwie się dźiwanmukta ("za życia wyzwolony"). Jest to swoisty "nadczłowiek" —nic go nie może skalać, ani oczyścić, znajduje się poza dobrem i złem; dożywszy końca swych dni i roztopiwszy się w absolucie, już się nie odradza.
Wyzwolenie jest wewnętrznym przeżyciem, a nie miejscem. Jest to wzniesienie się w świadomości, dzięki któremu człowiek przekracza wszelki dualizm. Przeżycie wyzwolenia paradoksalnie zbiega się ze zrozumieniem ze i wyzwolenie i przywiązanie są jedynie tworami konceptualnymi i dlatego nie mają ostatecznego znaczenia. Bibliografia
Praca zbiorowa: Mały słownik klasycznej myśli indyjskiej. Semper, Warszawa, 1992
Georg Feuerstein Joga Encyklopedia, Brama -Książnica włóczęgów i uczonych, Poznań 2004