Sakti

ŚAKTI (w sanskrycie - "siła, energia, moc, zdolność").

Jeden z podstawowych terminów filozoficzno - religijnych w Indiach, który oznacza:

1) energię lub aktywną moc jakiegokolwiek boga panteonu indyjskiego

2) żeńską personifikację tej mocy, w postaci małżonki danego boga.

Potocznie używane jest w znaczeniu natchnienia, inspiracji, charyzmy, intensywnej aktywności, witalności

W pierwszym przypadku chodzi o pojęcie śakti; w drugim mamy do czynienia z ogólnym imieniem jakiejkolwiek bogini — Śakti.

1) Śakti jako aktywny (dynamiczny) aspekt Boga oznacza Jego inteligencję, wolę oraz zdolność kreacji i przejawiania się w świecie. Oznacza również możliwość oddziaływania na dusze ludzkie.

Śakti nie jest drugą naturą Boga (Absolut jako byt doskonały jest niepodzielny), lecz jedynie manifestacją Jego potencjalnej energii, która, jako siła kosmiczna jest obecna we wszystkim, co istnieje, sprawia, że z pramaterii wyłania się świat zjawiskowy. W takim przypadku śakti jest przyczyną instrumentalną tego świata, natomiast Bóg jego główną przyczyną sprawczą.

Czasem śakti uważana jest za przyczynę materialną świata - wówczas utożsamiana jest z pramaterią — jego budulcem.

W tantryzmie śakti to energia pierwotna, której pulsowanie przejawia się jako materia, inteligencja i życie. Energia ta identyfikowana jest z Absolutem.

W interpretacji teistycznej śakti to przede wszystkim łaska Boga i jej oddziaływanie.

2) Bogini Śakti - imię Śakti pojawia się wyłącznie na płaszczyźnie filozoficznej jako uogólnienie sugestii, że esencją bytową każdej bogini (kobiety) jest szeroko rozumiana aktywność — żeński element Kosmosu — przeciwstawiana pasywności.

Śakti występuje też jako imię własne w śaktyzmie, odłamie hinduizmu, w którym głównym obiektem kultu i doktryny jest Śakti - bogini.

W całych Indiach i we wszystkich odgałęzieniach hinduizmu abstrakcyjna energia Boga przedstawiana jest jako uosobiona Bogini (Dewi), małżonka Śiwy.

W mitologii występuje w wielu postaciach ikonograficznych, najczęściej jako

(1) Parwati (małżonka Siwy), inne imię to właśnie Śakti

(2) Lakszmi (małżonka Wisznu),

(3) Saraswati (małżonka Brahmy).

W kulturze religijnej Indii, boska para Śiwa i Śakti stanowią zasady nierozłączne i wzajemnie się równoważące, stanowiąc całość.

Bibliografia

Praca zbiorowa: Mały słownik klasycznej myśli indyjskiej. Semper, Warszawa, 1992

Georg Feuerstein Joga Encyklopedia, Brama -Książnica włóczęgów i uczonych, Poznań 2004

Georg Feuerstein Na początku była liczba Limbus, Bydgoszcz 1995

Wikipedia - portal internetowy

(Opr. JM )