Swastyka

SWASTYKA ("pomyślność") - jeden z najbardziej archaicznych symboli solarnych. Swastyka ma kształt krzyża o ramionach załamanych pod kątem prostym: prawostronnie — swastika, lewostronnie — sauwastika.
Swastyka prawostronna symbolizuje Wisznu, utrzymującego Kosmos w równowadze, życie jako takie, życie wieczne, aspekt męski, panowanie nad światem, wiosenne słońce, ruch dzienny słońca. Bywała symbolem bogiń, czyli płodności.
Swastyka lewostronna reprezentuje aspekt żeński, jesienne i zimowe słońce, ciemność i śmierć. Jest znakiem nocy i magii, emblematem straszliwej bogini Kali, żony Śiwy.
Swastyka znana była w Indiach już w czasach przedaryjskich, w cywilizacji Doliny Indusu — Mohendżo Daro i Harappy (3 tysiąclecie p.n.e.). Od tamtej pory służy nieprzerwanie jako święty znak, malowany lub rzeźbiony na ścianach świątyń, progach domostw, monetach, okrętach wojennych, manuskryptach, książkach itd.
Jest godłem religijnym w dżinizmie.
U dźajnów jest symbolem siódmego spośród 24 Tirthankarów (dosł. "czyniący bród"), wielkich dobroczyńców, którzy wytyczyli dla ludzkości bezpieczne przejście (bród) przez rzekę życia, śmierci i ponownych narodzin.
W buddyzmie reprezentuje stopy lub odciski stóp Buddy (Buddhapada) oraz Koło Prawa. Wraz z buddyzmem rozprzestrzeniła się w całej wschodniej Azji: Chinach, Japonii, Korei, Indochinach.
W Tybecie używane są obie wersje swastyki: prawoskrętna —jako symbol lamaistyczny (buddyjski) i lewoskrętna — pierwotnej religii Tybetu bon-po.
Swastyka uważana jest gł. za symbol indoeuropejski, ale znana była mieszkańcom innych kontynentów. Używali jej mieszkańcy Troi, Aten, Cypru, Rodos, Pompei, Macedonii, Rzymu, Kaukazu w epoce brązu oraz Egipcjanie, Etruskowie i Hetyci. Na północy znajdujemy ją u Celtów, Germanów i Słowian, a poza Europą — na obu kontynentach Ameryki prekolumbijskiej.
Na ziemiach polskich świadectwa swastyki spotyka się już w (II w. p.n.e. — V w. n.e.). Zwana była swarzycą lub kołowrotem i kojarzona głownie z kultem Swaroga.
W swej starożytnej roli talizmanu przetrwała na Podhalu, gdzie nazywana jest "krzyżykiem niespodzianym", w różnych kształtach rzezana lub malowana na belkach stropu i w innych zakamarkach, miała - jako symbol Słońca - płoszyć "złe", które by chciało się zagnieździć w domu. Można ją zobaczyć m.in. w schronisku Murowaniec na Hali Gąsienicowej, w barierce klatki schodowej.
Symbol swastyki szczególnie lubił Mieczysław Karłowicz, kompozytor i taternik, autor licznych pionierskich wejść i przejść tatrzańskich. Sygnował nim swoje znaki na górskich szlakach, bilety wizytowe i listy do przyjaciół. Gdy w 1909 zginął w lawinie pod Małym Kościelcem, przyjaciele postawili w miejscu jego śmierci głaz z pamiątkowym napisem i znakiem swastyki.
Od 1933 do 1945 r. przywłaszczona przez Hitlera, swastyka funkcjonowała jako niechlubny symbol nazizmu i "czystej aryjskości". W odróżnieniu jednak od tradycyjnej swastyki, rysowanej jako krzyż prosty, swastyka hitlerowska rysowana była zazwyczaj ukośnie, obrócona o 45°. Skojarzona ze zbrodniami niemieckiego systemu nazistowskiego, swastyka obecnie uważana jest za symbol nazistowski i konkretnie jako taki (w stylistyce używanej przez nazistów) jest prawnie zabroniona w wielu krajach (np. w Niemczech regulują to przepisy niemieckiego kodeksu karnego StGB).
Bibliografia
Praca zbiorowa: Mały słownik klasycznej myśli indyjskiej. Semper, Warszawa, 1992
Georg Feuerstein Joga Encyklopedia, Brama -Książnica włóczęgów i uczonych, Poznań 2004
Georg Feuerstein Na początku była liczba Limbus, Bydgoszcz 1995
Wikipedia - portal internetowy
(Opr. JM )