Manas

MANAS ("rozumienie, percepcja, zmysł, umysł, świadomość, wola; myśl, wyobrażenie, refleksja, afekt, pragnienie").
Manas jest to niższy umysł, który porządkuje informacje przekazywane przez zmysły, w przeciwieństwie do wyższego intuicyjnego umysłu (buddhi), źródła mądrości.
Podstawową cechą manas jest wątpliwość wobec rodzących się w nim wyobrażeń. W manas gromadzą się także nieuświadomione reminiscencje z przeszłych wcieleń.
W procesie wyzwolenia (moksza) manas winien być w swej aktywności podporządkowany buddhi, która wywołuje w nim jedyne właściwe pragnienie, jakim jest poznanie Absolutu. Umysł może być czysty albo nieczysty w zależności od tego, czy jest przesiąknięty pragnieniami, czy nie.
Związek między oddechem a umysłem należy do jednych z większych odkryć jogi i ma duże znaczenia w hatha-jodze. Bibliografia
Praca zbiorowa: Mały słownik klasycznej myśli indyjskiej. Semper, Warszawa, 1992
Georg Feuerstein Joga Encyklopedia, Brama -Książnica włóczęgów i uczonych, Poznań 2004